فیستول چیست؟ علت، عوارض و نحوه تشخیص در زنان و مردان

فیستول مقعدی چیست؟ فیستول (fistula) یک بیماری شایع ناحیه نشیمنگاهی است که وجود آن به دلایل متعددی بستگی دارد. البته شایان به ذکر است فیستول تنها در ناحیه مقعد نبوده و ممکن است در نواحی مختلف بدن اتفاق بی افتد. این بیماری در اثر به وجود آمدن اتصال غیر طبیعی میان بافت های مقعد یا سایر نواحی بدن موجب عفونت و خروج چرک و ترشح می گردد.

بنابراین با ما در این مقاله همراه باشید تا به تمام سوالات شما عزیزان در رابطه با فیستول مقعد، از جمله علتهای پدید آورنده، علائم این بیماری و نحوه معالجه که درمان فیستول با لیزر است را به شما معرفی نماییم.

فیستول چیست؟

به وجود آمدن مجرای عفونی بین ماهیچه و پوست که دو عضو را از یکدیگر جدا می کند، فیستول گفته می شود. برای مثال دوبافت از ناحیه مقعد را در نظر بگیرید که به طور غیر عادی یک کانال عفونی از میان آنها عبور و از داخل بدن به سطح آن نفوذ کرده است. از آنجایی که این بافت ایجاد شده غیر طبیعی و عفونی میباشد علائم زیاد و دردناکی برای بیمار به همراه دارد.

بروز فیستول در ناحیه مقعدی، از نتیجه عفونت غدد درون مقعد می باشد. این عفونت یا آبسه به طور خود به خود تخلیه نشده و با روشهایی چون لیزر یا جراحی تخلیه می شود. مجرایی که فیستول در ناحیه مقعد به وجود می آورد، در واقع یک سر آن به یک غدد درون بدن (مقعد) و دیگری به سطح پوست متصل می شود.

به عبارت دیگر؛

A fistula is an abnormal connection between two body parts, such as an organ or blood vessel and another structure. Fistulas are usually the result of an injury or surgery. فیستول یک اتصال غیر طبیعی بین دو قسمت بدن مانند یک اندام یا رگ خونی و ساختار دیگر است. فیستول معمولاً نتیجه یک جراحت یا جراحی است. عفونت یا التهاب نیز می تواند باعث ایجاد فیستول شود.

mountsinai.org

علائم فیستول مقعدی

فیستول مقعدی مانند دیگر بیماری ها دارای علائم و نشانه هایی است که بیماری را نمایان می کند. از آنجایی که فیستول یک بیماری عفونی می باشد، علائم فیستول مقعدی بسیار دردناک بوده و ممکن است نشانه های خود را از روزهای ابتدایی نشان دهد. از آنجایی که فیستول مقعد در ناحیه بسیار حساس به وجود می آید، فرد بیمار با کوچکترین علائم متوجه وجود عارضه می شود.
برخی از شایع ترین علائم فیستول را ذکر می کنیم تا آن را با دیگر بیماری های ناحیه نشیمنگاهی اشتباه نگیرید.

• درد هنگام اجابت مزاج
• خروج ترشحات و چرک و بد بو
• تخریب پوست اطراف مقعد
• احساس قرمزی، درد یا خارش پوست اطراف دهانه مقعد
• درد و تورم در اطراف ناحیه مقعد
• تب و لرز ناشی از گسترش عفونت
• احساس خستگی
• خارش و سوزش
• خونریزی (به ندرت)

علت به وجود آمدن فیستول مقعدی

در ناحیه مقعد، غده هایی وجود دارند که در حالت عادی ترشحات خود را به درون کانال مقعد میریزند. اما هنگامی که مسیر طبیعی این غدد دچار بروز مشکل و اختلال شود، موجب به وجود آمدن آبسه مقعد می شود. اصلی ترین دلیل به وجود آمدن این بیماری، عفونت و آبسه است که ممکن است علاوه بر مقعد در نواحی دیگر بدن مانند ناف نیز به وجود آید.

حال علت به وجود آمدن این بیماری را بازگو خواهیم کرد:

• عفونت روده
• زایمان طبیعی دشوار
• بیماری کرون (التهاب روده بزرگ)
• بیماری های جنسی مانند کلامیدیا و زگیل تناسلی
• بیماری سل
• عوارض ناشی از عمل های جراحی (نواحی مقعد)
• ایدز HIV
• وراد شدن ضربه و پارگی مقعد
• سرطان مقعد

انواع فیستول

همانطور که گفته شد؛ این بیماری نه تنها در مقعد بلکه ممکن است سایر نواحی بدن را درگیر کند. این موضوع به این منظور است که ممکن است به غیر از مقعد دیگر نواحی بدن از جمله واژن، ناف و… نیز درگیر فیستول شوند. بنابراین برخی از انواع مختلف فیستول را با یکدیگر بررسی خواهیم کرد:

فیستول در زنان (واژن)

فیستول زنان بدان معنا می باشد که بیماری تنها در بین زنان به وجود می آید و دارای دو نوع متفاوت است.

• در نوع اول آبسه یا فیستول زمانی رخ می دهد که حفره ی باریک ناشی از بیماری، بین مقعد و واژن ایجاد شده و عفونت به وجود بیاورد.
• نوع دوم این بیماری در بانوان به گونه ای است که از به وجود آمدن مجرای عفونی بین روده بزرگ (کولون) و واژن ایجاد می شود.

از علائم این عارضه در بانوان می توان به ترشح چرک، مدفوع یا خون، عفونت های مکرر واژن، درد در هنگام مقاربت اشاره نمود. همچنین احتمال بارداری در زنانی که به فیستول مبتلا هستند، بیشتر میباشد؛ چراکه برخی افراد با تصور اینکه امکان بارداری از طریق رابطه مقعدی وجود ندارند، از لوازم پیشگیری استفاده نکرده و اسپرم را درون مقعد تخلیه می کنند. این عمل موجب وارد شدن اسپرم از طریق مجرای عفونی فیستول وارد واژن شده و بارداری به وجود می آورد.

A fistula is an abnormal connection between two body parts, such as an organ or blood vessel and another structure

فیستول مقعد به اتصال غیر طبیعی میان دو بافت از اعضای بدن گفته می شود.

فیستول مقعد در چه افرادی شایع تر است؟

خطر ریسک ابتلا به فیستول مقعدی به دلایل مختلف برای برخی افراد با توجه به عادات روزانه، شغل، سن و سال، رفتار جنسی و بیماری هایی که به آن مبتلا هستند بالاتر بوده و امکان آسیب پذیری در آنها بالاتر است.
این دسته از افراد شامل:

• افراد دارای اسهال مزمن
• افرادی که تحت پرتو درمانی سرطان رکتوم هستند
• افرادی که به بیماری کولیت مبتلا هستند
• برخی افراد که دارای بیماری های آمیزشی هستند
• وجود عفونت های درمان نشده در بدن
• افرادی که از سیستم ایمنی پایینی برخوردار هستند

تفاوت آبسه مقعد و فیستول مقعدی چیست؟

به طور کلی فیستول مقعد و آبسه مقعد دارای علائمی مشابه هستند. اما دلایل بروز هر کدام، نوع به وجود آمدن و درمان آنها متفاوت است.
آبسه مقعدی پدید آمدن آبسه مقعدی به دلیل تجمع چرک و عفونت به زیر پوست و اطراف دهانه مقعد است و ممکن است این عفونت از نتیجه وجود بیماری های دیگر مانند التهاب روده بزرگ به وجود آید.
فیستول مقعدی از به وجود آمدن مجرای غیر طبیعی که پوست را به غدد درون مقعد متصل می کند به وجود می آید.

نحوه پیشگیری از فیستول مقعدی

فیستول مقعد از دسته بیماری هایی نیست که تحت تاثیر رفتارها یا ورود ویروس به بدن وجود آید؛ بنابراین نمیتوان به راحتی از ابتلا به فیستول پیشگیری کرد.

اما با این حال برخی راهکارها علاوه بر پیشگیری از فیستول در حفظ سلامت عمومی نیز تاثیر گذار است.
برخی از راهکارهای پیشگیری از فیستول عبارت اند از:

• شستشوی مرتب مقعد با آب
• پرهیز از رابطه جنسی پر خطر
• درمان بیماری های روده ای گوارشی
• درمان بیماری های نشیمنگاهی
• نوشیدن آب فراوان (8الی 10 لیوان در روز )
• داشتن رژیم غذایی مفید و سالم

حمام نشیمن یا سیتز بث (sitzbath) برای دوران نقاهت

حمام نشیمنگاه (سیتز بث) یکی از روشهای مناسب دوران نقاهت بعد از عمل فیستول و نوعی التیام بخش است که برای درمان بیماری های نشیمنگاهی و از بین بردن عفونت ناشی از این بیماری به کار می رود. این روش علاوه بر لذت بخش بودن از کمترین امکانات و هزینه برخوردار است. همچنین استفاده از حمام نشیمنگاه می تواند به عنوان راحت تر کردن دوران نقاهت بعد از عمل فیستول نیز مناسب باشد.
برای استفاده از این روش:

1. ابتدا وان یا لگنی که می خواهید از آن استفاده کنید را به خوبی شسته و ضدعفونی کنید.
2. درجه آب سرد و گرم را متعادل نگه دارید نه خیلی گرم که موجب تشدید تورم باشد و نه خیلی سرد که تاثیر خود را از دست بدهد.(43 درجه بسیار مناسب است)
3. وان یا لگن را 10 الی 15 سانت پر آب کنید به طوری که ناحیه مقعد و آلت تناسلی کامل در آن فرو برود.
4. اگر دارای عفونت یا زخم در ناحیه هستید می توانید مقداری نمک، جوش شیرین و یا سرکه سیب به آن اضافه کنید.
5. 15 الی 20 دقیقه در حمام بنشینید تا نتیجه اثربخش آن را مشاهده کنید.

تشخیص این بیماری چگونه است؟

تشخیص این بیماری، علاوه بر معاینه پزشک، به 3 روش نوین پزشکی نیز امکان پذیر است.
آنوسکوپ
نوعی دوربین اختصاصی برای معاینه مقعد می باشد.
تصویر برداری
تصویر برداری عادی به صورت سونوگرافی و مغناطیسی صورت می گیرد.
پروب فیستول
ابزاری است که از بیرون پوست به مجرای درونی فیستول وارد می شود و نوعی رنگ در بدن خارج می کند تا محل قرارگیری عارضه مشخص شود.

چه زمانی به دکتر مراجعه کنیم؟

فیستول مقعد شاید از آن دسته بیماریهای خطرناک و کشنده نیست، اما مبتلا شدن به آن تا حد زیادی بر زندگی شخصی فرد تاثیر گذار است و می تواند دیگر عضو های بدن را درگیر نماید. بنابراین هنگامی که علائم های اولیه اعم از درد، ترشح عفونت و خارش مشاهده کردید، باید به بهترین جراح فیستول مراجعه فرمایید.

درمان فیستول مقعدی

درمان فیستول مقعد به دلیل عمیق بودن عفونت تنها با استفاده از روشهای درمانی غیر دارویی و تهاجمی امکان پذیر است. بنابراین استفاده از دارو صرفا جهت بهبود علائم و کاهش درد می باشد. همچنین عمل جراحی و لیزر راه های پیشنهادی درمان این بیماری می باشند.

گزینه های درمانی برای فیستول به نوع فیستول، موقعیت فیستول و مهمتر از همه درجه و خطرات بی اختیاری بیمار بستگی دارد. این مورد شامل صدمات احتمالی در هنگام زایمان، همراه با بیماری‌ های دیگر مانند بیماری التهابی روده، پرتو درمانی یا سرطان، یا جراحی قبلی مقعد یا رکتوم است.

فیستول “ساده” خوشبختانه شایع ترین نوع است. فیستول ساده فیستول است که دارای یک تونل کوتاه و کم عمق است، فقط مقدار کمی از عضله اسفنکتر را درگیر می کند و در بیمار بدون خطر اضافی برای بی اختیاری است. یک فیستول ساده اغلب با “فیستولوتومی” یا برش روی مسیر برای باز کردن آن درمان می شود. سپس اجازه داده شده تا زخم بدون بسته بندی یا پانسمان خاصی بهبود یابد.

فیستول “پیچیده” هم برای جراح کولورکتال و هم برای بیمار چالش برانگیزتر است. یک فیستول پیچیده ممکن است مقدار قابل توجهی از عضله اسفنکتر مقعدی را درگیر کند، چندین مسیر داشته باشد یا در بیماری که از قبل خطر بی اختیاری را افزایش داده است، رخ دهد. این خطرات ممکن است شامل سابقه پارگی همراه با زایمان، بیماری کرون یا سابقه پرتودرمانی باشد.
فیستول های پیچیده ممکن است نیاز به کار بیشتری داشته باشند. گاهی اوقات جراح کولورکتال ممکن است از سونوگرافی یا MRI برای کمک به تایید یافته های بالینی استفاده کند. یک فیستول پیچیده نیاز به درک بسیار واضحی از آنچه ممکن است دارد.

لیزر فیستول مقعدی

عضله اسفنکتر خارجی از عضلات حساس و مهمی است که در بدن در ناحیه مقعد وجود دارد. بنابراین درمان این بیماری بدون آسیب رسانی به این عضو یک امر بسیار مهم است. عمل جراحی علاوه بر درمان عوارضی را به همراه دارد که باعث شده لیزر جایگزین آن شود. لیزر فیستول مقعدی یکی از بهترین روشهای روز است که درمان 100 درصد بیماری را بدون کوچکترین عوارض به همراه می آورد.

مطالعه بیشتر : درمان فیستول با لیزر

مزایا لیزر فیستول

• بدون درد و خونریزی است
• بیمار بیهوش نمی شود
• عدم نیاز به پانسمان داخلی
• عمل به صورت سرپایی صورت میگیرد
• هزینه درمان فیستول با لیزر به مراتب کمتر از عمل جراحی است
• این روش در مقابل عمل جراحی زخم کمی بر جای میگذارد
• دوران نقاهت کوتاهی دارد و نیازی به بستری شدن ندارد

سوالات متداول