بیماری سندروم روده تحریک پذیر یک عارضه گوارشی و اختلال روده ای می باشد که ممکن است هر فردی را به خود مبتلا کند. با معرفی بیماری سندروم روده تحریک پذیر یا ibs به بررسی علل ایجاد کنند، علائم این بیماری، نحوه تشخیص و عوارض این بیماری پرداخته و همچنین برخی روشها و راه های کاهش علائم و درمان سندروم روده تحریک پذیر را برایتان معرفی خواهیم نمود.
سندروم روده تحریک پذیر چیست؟
سندروم روده تحریک پذیر یا نام دیگر آن IBS یا حتی اسپاسم روده نوعی بیماری شکمی و روده ای می باشد که با ایجاد اختلال در گوارش علائمی چون اسهال، یبوست، درد شکم و… از خود را نشان می دهد. این بیماری با وجود اینکه آسیبی به بافت روده نمیزند، یک عارضه مزمن و طولانی مدت بوده که درمان و بهبودی آن ممکن است سالها طول بکشد.
سندروم روده تحریک پذیر ممکن است تنها یک تداخل سیستم گوارش باشد اما فرد مبتلا به آن علائم زیادی چون اسهال یا یبوست را تجربه می کند. همچنین برخلاف تصور عموم این بیماری بافت روده را از بین نبرده و حتی خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ به همراه ندارد.
با توجه به علائم حادی که این بیمار از خود نشان می دهد، بیمار باید بتواند با رعایت رژیم غذایی و راهکارهای درمانی آن را کنترل و درمان نماید.
علائم سندروم روده تحریک پذیر
علائم بیماری سندروم روده تحریک پذیر به طور کلی فاحش بوده و نهفته نیست. بنابراین بیمار آن را احساس میکند. همچنین این علائم ثابت نبوده و متغیر هستند یعنی ممکن است علائم آن در طول زمان متغیر باشد. دو عامل و علامتی که فرد می تواند در پی آنها به وجود بیماری سندروم روده تحریک پذیر پی ببرد، اسهال یا یبوست می باشد که به طور مداوم یا پراکنده در فرد به وجود می آید. علاوه برآن این بیماری علائم بسیار دیگری به همراه دارد که برخی از علائم این بیماری عبارت اند از:
- درد شدید شکمی
- تغییرات سیستم گوارش و حرکات روده ای
- اسهال و یبوست شدید
- حس تکرر مدفوع
- احساس دفع ناکامل
- نفخ شکمی
- خروج مخاط یا ترشح سفید همراه با مدفوع
- شکل مدفوع در سندروم روده تحریک پذیر به صورت مدفوع شل و آبکی بوده و ثباتی در نوع آن وجود ندارد.
- بیماران مبتلا به این بیماری علائم مختلفی از این قبیل تجربه می کنند این علائم در همه یکسان نبوده و شدت و نوع آن در افراد متفاوت است.
علت ابتلا به سندروم روده
به طور کلی علت ابتلا به سندروم روده تحریک پذیر هنوز مشخص نیست. اما برخی از عوامل و شواهد نشان می دهند که برخی رفتار ها و علل موثر در بروز این بیماری یا همان IBS هستند. برای مثال رفتار های روده ای و انقباضات آن ممکن است گاهی بیشتر و یا گاهی کمتر از حد نرمال باشد که سبب کند یا تند شدن غذا در سیستم گوارش می گردند.
به طور کلی برخی علتهایی که می توان آن ها را علت ابتلا به این بیماری دانست.
- قرار گرفتن در موقعیت های استرس زا و اضطراب
- داشتن اختلالات روانی مانند افسردگی
- وجود و رشد بیش از حد باکتری یا ویروس گاستروانتریت در بدن که سبب عفونت روده ها می شود
- تداخلات ذهنی یا عصبی که ناشی از ناهماهنگ بودن سیگنال و عصب های بین مغز و روده رخ می دهد
- رژیم غذایی نامناسب
- تغییرات هورمونی و حالا روانی از جمله غم یا شادی ناگهانی
- حساسیت های غذایی یا دارویی
- داشتن سابقه خانوادگی ابتلا به سندروم روده تحریک پذیر
- خانمها و بخصوص زنانی که یائسه هستند
انواع سندروم روده تحریک پذیر
سندروم روده تحریک پذیر به طور کلی با نام هایی چون کولیت با انواع اسپاستیک، عصبی، مخاطی، IBS و اسپاسم روده شناخته می شود.
پزشکان متخصص سندروم روده را براساس نوع علائم افراد، این بیماری را به انواع مختلف تقسیم بندی کرده اند.
- سندروم روده تحریک پذیر همراه با یبوست
- سندروم روده تحریک پذیر همراه با اسهال
- سندروم روده تحریک پذیر همراه با اسهال و یبوست(علائم متغیر بوده و فرد هر دو حرکات روده ای را در طول یک روز تجربه خواهد کرد)
بیشتر بخوانید: اسهال در بارداری چیست
باید ها و نباید های سندروم روده تحریک پذیر
همانطور که پیشتر گفته شد علت بروز این عارضه به طور دقیق و علمی مشخص نیست اما برخی عوامل موجب تشدید بیماری شده و شرایط بیمار را وخیم تر میکند. همچنین بیمار در این زمان علائم بیشتری را تجربه کرده و دچار گرفتگی های بیشتری در نواحی مختلف بدن میشود.
به طور کلی نقش رژیم غذایی در کنترل این بیماری بسیار مهم است که در ادامه با آنها آشنا خواهیم شد.
رژیم غذایی نامناسب
بیماران مبتلا به بیماری سندروم روده تحجریک پذیر می تانند با رعایت برخی نکات بسیار ساده و پرهیز از برخی مواد غذایی خاص تا حدودی علائم خود را کاهش دهند. مصرف این مواد غذایی که در تشدید سندروم روده تحریک پذیر موثر هستند عبارت اند از:
- مصرف کافئین که سبب افزایش علائم بیماری می شود
- پرهیز از مصرف مشروبات الکلی
- دوری از مصرف غذاهایی که فرد را دچار نفخ می کند(لوبی، نخود، کرفس، هویج، کلم)
- پرهیز از مصرف نوشیدنی های گازدار
- مصرف مکمل های پر فیبر و پروبیوتیک
- نوشیدن مقدار کافی آب در روز (8 لیوان)
- دوری از شیرینی های کاذب مانند آدامس
- عدم حذف یک وعده غذایی و داشتن وعده مناسب و مفید
عوامل محیطی و تغییرات هورمونی
محیط اطراف می تواند از دیگر عواملی باشد که بیمار را با باید و نباید مواجه کند. برای مثال رفتار ها و عمل های که مغز از آن دستور می گیرند می توانند عاملی موثر برای بیماری سندروم روده به شمار روند.
برخی از این عوامل عبارتند از:
- کنترل اضطراب و استرس (انجام مدیتیشن)
- داشتن تحرک منظم و ورزش مناسب
- انجام یوگا به منظور آرام و ریلکس کردن بدن
عوارض IBS
بیماری سندرم روده همانطور که گفته شد، با علائمی چون اسهال و یبوست شدید همراه است. یکی از خطرات سندروم روده تحریک پذیر برای فرد مبتلا به این بیماری به همراه می آورد؛ این است که فشار ناشی یبوست و اسهال می تواند بیمار را مبتلا به بواسیر یا شقاق مقعدی نماید.
علت بروز این بیماری ها و بخصوص بواسیر به دلیل فشاری که مدفوع به انتهای راست روده و مقعد وارد می کند، شناخته شده است. که باید سریعا تحت کنترل و درمان قرار گیرد.
مطالعه بیشتر: درمان هموروئید
نحوه تشخیص و آزمایش های لازمه
نحوه تشخیص ابتلا به بیماری ابتدا با بررسی علائم از جانب پزشک متخصص و سپس در صورت نیاز انجام آزمایش ها یا تصویر برداری های مربوطه است. معمولا پزشک متخصص از شما سوالاتی درباره تاریخ اجابت مزاج، نحوه تغییرات آن که به چه صورت بوده خواهد پرسید که باید به طور دقیق و کامل پاسخ داده شود.
علاوه بر آن آزمایشات مورد نیاز این بیماری عبارت اند از:
- کولونوسکوپی: کولونوسکوپی شامل وارد کردن یک لوله باریک به انتهای مقعد بوده که تمامی راست روده را بررسی می کند.
- آزمایش مدفوع: این آزمایش به بررسی دقیق مدفوع و علت یبوست و اسهالی که دارید می پردازد و باکتری های موجود در آن را شناسایی می کند.
- آندوسکوپی: آندوسکوپی نیز مانند کولونوسکوپی بوده و به وارد کردن لوله باریک گفته می شود. منتها این لوله از دهان وارد مری شده و دستگاه گوارش شما از جمله معده را بررسی می کند و از وجود هرگونه عارضه پزشک را مطلع می سازد.
- سی تی اسکن: سی تی اسکن شامل عکسبرداری توسط اشعه ایکس بوده که ناحیه شکم و لگن شما را پوشش می دهد.
روشهای درمان سندروم روده تحریک پذیر
هنوز هیچ روش قطعی برای درمان قطعی سندروم روده تحریک پذیر وجود ندارد. اما بیمار می تواند با پیش گیری برخی شیوه و روش هایی چون رعایت نکات پرهیزی و پیشگیری می تواند علائم بیماری را تا حد زیادی کنترل کند.
درمان خانگی و سندروم روده تحریک پذیر
برای کنترل و درمان بیماری سندروم روده تحریک پذیر در خانه بیمار می بایست نکات زیر را رعایت نماید:
- از مصرف غذاهای فست فودی پرهیز کنید.
- تحرک کافی و مداوم داشته باشید به طوری که از یک ورزش روزانه پیروی کنید.
- خواب و استراحت کافی داشته باشید.
- اضطراب و استرس برای شما مانند سم است آن را از خود دور کنید.
- از نوشیدنی های گازدار که نفخ می آورند به شدت پرهیز کنید.
درمان خانگی و سندروم روده تحریک پذیر
برای کنترل و درمان بیماری سندروم روده تحریک پذیر در خانه بیمار می بایست نکات زیر را رعایت نماید:
- از مصرف غذاهای فست فودی پرهیز کنید.
- تحرک کافی و مداوم داشته باشید به طوری که از یک ورزش روزانه پیروی کنید.
- خواب و استراحت کافی داشته باشید.
- اضطراب و استرس برای شما مانند سم است آن را از خود دور کنید.
- از نوشیدنی های گازدار که نفخ می آورند به شدت پرهیز کنید.
استفاده از دارو
برای کنترل و بهبود اسهال ناشی از این عارضه دارو یا قرص لوپرامید از در دسترس ترین داروهای موجود است که به تجویز پزشک نیازی نداشته و می توان از آن کمک گرفت.
همچنین دی سیکلومین از قرص هایی است که به واسطه آن می توان درد شکمی را کاهش داده و علائم را کاهش دهند. این دارو ها به طور کلی نیاز به تجویز پزشک ندارند اما عوارضی دارند که ممکن است برای افراد یا حتی گروه های حساس از جمله کودکان، سالمندان، خانمهای باردار و… دچار ناهنجاری شوند بنابراین بهتر است با پزشک مشورت شود.
روش گیاهی و طب سنتی
طب سنتی و گیاهی برای درمان بیماری ها و بخصوص سندروم روده تحریک پذیر شیوه ای است که برخی افراد علاقه مند به این شیوه بسیار پرطرفدار است. البته باید دانست که این روشها به منظور کنترل علائم بوده و جنبه درمان قطعی ندارند.
این روشها عبارت اند از:
استفاده یا پرهیز از سبزیجات، میوه هایی چون زردآلو، موز،آلو، انواع لاکتوز، محصولات لبنی، غلات از جمله گندم و جو شامل محرک های روده هستند. البته بیمار باید با امتحان و مصرف هر کدام از این مواد به شناسایی محرک خود پرداخته و مواردی که علائم آن را افزایش میدهد را از رژیم خود حذف کرده و بالعکس مواد غذایی که موثر در کاهش علائم بوده را افزایش دهد.