درمان یبوست چیست؟ دارو و علت یبوست شدید+ پیشگیری

همه افراد در طول زندگی به بیماری یبوست دچار می شوند. در این مطلب با معرفی این بیماری، علتهای پدید آورنده و بررسی علائم آن و برخی راههای پیشگیری از یبوست را بررسی و بهترین راه درمان یبوست را معرفی خواهیم نمود. می دانیم که طولانی شدن عارضه یبوست می تواند موجب بروز انواع بیماری های مقعدی و گوارشی شود.

با ما در ادامه این مطلب همراه باشید تا همه جوانب این بیماری را بررسی کنیم.

یبوست چیست؟

یبوست از دسته بیماری های گوارشی می باشد که بیمار در آن از حالت سفت بودن مدفوع رنج می برد. به طور کلی افرادی که کمتر از 3 بار در هفته اجابت مزاج دارند، حرکات روده ای سخت و کمی دارند که این عارضه یبوست به شمار می رود.
پس این عارضه به دو معنی حرکات کم شکمی و سفت بودن مدفوع تلقی می شود. یبوست دارای دو نوع حاد و مزمن است که نوع حاد آن طی 1 الی 2 هفته قابل درمان است اما نوع مزمن آن تا 3 ماه همراه فرد خواهد بود. عدم درمان یبوست موجب بروز مشکلات جدی از جمله بیماری های مقعدی و گوارشی می شود که گاهی به راحتی نمیتوان آن را درمان نمود.
این بیماری در همه افراد در هر سن و سالی پدید آمده و می تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد که در ادامه آنها را بررسی خواهیم کرد.

علت یبوست

پدید آمدن بیماری یبوست می تواند ناشی از عوامل متعددی باشد. وجود بیماریهای زمینه ای، تغذیه، عوامل محیطی از اصلی ترین عوامل این بیماری به شمار می روند. برای مثال افرادی که مقدار کمی آب می نوشند یا از سبزیجات و میوه ها در رژیم غذایی خود استفاده نمی کنند همیشه دچار عارضه یبوست می شوند.
برخی از عوامل موثر در به وجود آمدن و علت یبوست در زنان و مردان عبارت اند از:

• رژیم غذایی نامناسب
• بی تحرکی
• عدم نوشیدن آب
• استرس و اضطراب
• سندروم روده تحریک پذیر
• برهم خوردن تعادل هورمونهای بدن
• مصرف دارویی خاص که سبب این عارضه می شود
• تنگی روده
• عوارض ناشی از عمل جراحی و بیهوشی
• تنگی مقعد
• عدم مصرف میوه ها و سبزیجات که فیبر مورد نیاز بدن را تامین می کنند
• سرطان های مقعد، روده یا رکتوم
• مصرف مشروبات الکلی و دخانیات
• کم کاری غده تیروئید
• تغییرات محیطی مانند سفر

علائم یبوست

یبوست نیز مانند همه بیماری های دیگر دارای علائم شدید است. افرادی که دچار بیماری یبوست هستند، علائمی را تجربه خواهند کرد که تا حدود زیادی دردناک است. هرچه یبوست مزمن تر باشد علائم نیز دردناک تر بوده و بیمار را با سختی بیشتری رو به رو میکند.

برخی از این علائم عبارت اند از:

• مدفوع بسیار سفت و خشک
• اجابت مزاج کمتر از 3 بار در هفته
• احساس درد و ناراحتی در ناحیه شکم
• مدفوع گلوله گلوله و ریز
• در مواردی خروج ترشح مقعدی
• فشار و زور زدن هنگام دفع مدفوع (زیرا مدفوع به حالت عادی خارج نمی شود)
• بوی بد دهان و تنفس بد بو
• ناراحتی های معده
• احساس نفخ و باد در شکم
• کاهش اشتها
• نفخ شکم
• درد معده
• حالت تهوع
• درد، سوزش یا خونریزی مقعدی پس از اجابت مزاج

عوارض یبوست

یبوست به طور کلی بیماری خطرناکی نیست. اما می تواند سبب بروز بیماری های دیگری چون بیماری های نشیمنگاهی از جمله زخم مقعدی یا دیگر بیماری های گوارشی شود. برای مثال خونریزی های مقعدی که پس از اجابت مزاج رخ می دهد می تواند سبب کم خونی شده و فرد را با مشکل جدی همراه کند. بنابراین درمان یبوست یک امر مهم است که باید جدی تلقی شود چرا که ممکن است رد طولانی مدت به دلیل وارد کردن فشار سبب گرفتگی یا اسپاسم مقعد شود. همچنین این بیماری می توانند بواسیر یا هموروئید و یا شقاق را به همراه بیاورد.
همچنین میزان کم حرکات روده ای ناشی از یبوست می تواند سبب انسداد روده شده و فرد را نیازمند انجام جراحی نماید. البته باید بدانید در برخی موارد خود بیماری انسداد سبب یبوست می شود که نیاز به درمان اساسی دارد. البته این نکته را نیز بدانید که یبوست در دراز مدت ممکن است است با گشادی مقعد همراه بوده و ممکن است آسیب جدی به عضلات این ناحیه وارد کند.

شقاق

شقاق از عوارض شایعی است که یبوست شدید به همراه می آورد. این بیماری به معنای چاک خوردگی، شکاف و زخم در قسمت انتهایی روده و مقعد است که می تواند درد، سوزش، خارش و خونریزی شدید را به همراه آورد. چنانچه مدت زمانی که فرد به یبوست دچار است طولانی شود، سبب به وجود آوردن شقاق مزمن شده و شکاف های عمیقی در ناحیه نشیمنگاهی به وجود آورد.

بواسیر یا هموروئید

بواسیر یا هموروئید از دیگر عوارض یبوست است که بیماری بسیار دردناکی می باشد. این بیماری ناشی از فشار و زوری که مدفوع هنگام عبور به دیواره روده وارد می کند پدید می آید. بواسیر به بیرون زدن رگ های متورم و و خونی از مقعد تلقی می شود که بسیار دردناک بوده و می تواند سبب مختل کردن فعالیت های روزانه فرد شود. بی توجهی و عدم درمان هموروئید موجب حاد و متورم تر شدن عارضه شده و ممکن است فعالیت های بسیار آسانی چون راه رفتن یا نشستن را نیز دشوار سازد.

مطالعه بیشتر: بواسیر چیست؟

بیرون زدگی مقعدی دراثر یبوست

افتادگی رکتوم یا بیرون زدگی مقعدی در اکثر اوقات با بیماری بواسیر اشتباه گرفته می شود. اما باید بدانید بواسیر، رگ های ملتهب و خونی است که از روده بیرون می زنند. اما افتادگی رکتوم، به جا به جایی دهانه مقعد گفته می شود که گاهی به داخل و گاهی به خارج جا به جا می گردد و عوارضی چون بی اختیاری مدفوع و گاز معده را به همراه دارد.

خون در مدفوع

مشاهده خون در مدفوع یکی از عوارضی است که بیماران ابتلا به یبوست آن را پیا پی مشاهده میکنند. یکی از دلایلی که موجب مشاهده خون در مدفوع می شود، سفت بودن مدفوع و خراش دادن دیواره مقعد هنگام خروج از آن است که سبب بروز این عارضه می گردد.

چه افرادی در خطر ابتلا به یبوست هستند؟

ابتلا به یبوست در همه افراد از جمله کودکان و بزرگسالان یکسان می باشد. اما میزان ابتلا به این بیماری در برخی از افراد بسیار شایع تر بوده و می تواند آنها را بیشتر در معرض این بیماری قرار دهد.
برخی افراد در معرض خطر شامل افراد زیر می شوند:

• خانمهای باردار
• افرادی که از غذاهای فست فودی و آماده مصرف می کنند
• کودکان و نوزادان
• افرادی که به مقدار کافی آب نمی نوشند
• افراد بی تحرک یا کم تحرک
• افرادی که از سبزیجات و میوه ها که حاوی فیبر کافی است، در رژیم غذایی خود استفاده نمی کنند
• کهولت سن و افراد پیر
• افرادی که از برخی دارو های خاص استفاده می کنند

راه های پیشگیری

پیشگیری از ابتلا به یبوست بسیار ساده بوده و درصورتیکه بیماری در اثر عوامل جدی نباشد، با چندین فعالیت ساده میتوان آن را کنترل نمود. افراد می توانند با رعایت برخی نکات بسیار ساده از بروز یبوست پیشگیری نموده و یا حتی آن را کنترل کنند.
برخی از راهکار های پیشگیری از یبوست عبارت اند از:

• سبزیجات و انواع میوه ها به رژیم غذایی خود اضافه نمایید
• از غلاتی چون برنج، گندم و جو دو سر استفاده نمایید
• از مصرف حبوبات غافل نشوید
• آب کافی بنوشید ( 8 الی 10 لیوان در روز)
• ورزش کنید و فعالیت بدنی داشته باشید
• از خوردن غذاهای سرخ شده خودداری نمایید
• الکل و دخانیات را کنار بگذارید
• در مصرف کافئین تعادل را رعایت نمایید

چه زمانی یبوست خطرناک است؟

زمان بندی اجابت هر شخص با توجه به فعالیت و تغذیه او متفاوت است. میانگین طبیعی اجابت مزاج در هر فرد از روی دوبار تا هفته ای 3بار طبیعی بوده و می تواند سالم بودن دستگاه گوارش را نشان دهد. اما چه زمانی یبوست خطرناک است؟ زمانی که بدن از چرخه طبیعی خود خارج و دفعات اجابت مزاج او کم شود، نشان دهنده ابتلا به یبوست و زنگ خطر می باشد. بنابر موارد ذکر شده درباره عوارض و مشکلاتی که افراد مبتلا به یبوست تجربه می کنند، بهتر است هرچه سریعتر عارضه را درمان نمایید.

درمان یبوست شدید

چنانچه یبوست شدید، ناشی از بیماری دیگری نباشد، با رعایت برخی نکات و یا تغییرات عادات روزانه و فعالیت ها قابل درمان خواهد بود. برای مثال شما می توانید به مدت 1 هفته از روشهای درمان خانگی یبوست کمک بگیرید، اما در صورتی که علائم بهبودی را مشاهده نکردید، بهترین راه، مراجعه به پزشک و به کارگیری روشهای پزشکی برای درمان یبوست است.

درمان خانگی یبوست

شما با تغییر شیوه زندگی خود و ترک عادات توانایی درمان یبوست و پاکسازی روده را خواهید داشت. اما این به منظور آن نیست که علت اصلی آن را بررسی نکنید، بنابراین در ابتدا بهتر است با پزشک مشورت نمایید.
برخی از راه های درمان خانگی یبوست عبارت اند از:

• از غذاهای آبکی چون سوپ، آب عدس، شیر برنج و فرنی کمک بگیرید
• اگر حجم مدفوع خیلی کم است، از انواع سبزیجات استفاده کنید
• سبوس جو، گندم را از برنامه غذایی حذف نکنید
• مصرف پروبیوتیک در وعده های غذایی
• خوردن انجیر خشک، آلو، زیتون و آلوئه ورا می توانند سبب رفع یبوست شوند
• از عرقیاتی چون کاسنی و گشنیز کمک بگیرید
• استفاده از حمام سیتز
• نوشیدن شربت خاکشیر به طور مداوم را فراموش نکنید چرا که سبب ملایم کردن مدفوع می شود

بیشتر بخوانید: چه غذاهایی برای بواسیر خوب است؟

درمان یبوست با دارو

درمان یبوست با دارو تقریبا به چند دسته از دارو ها تقسیم بندی می شود. ملین ها، فیبرها و اسموتیک ها.
ملین ها
روان کننده ها و نرم کننده های مدفوع که شامل شربت های یبوست و قرص های Correctol و senokot می باشند
اسموتیک ها
این دسته از دارو ها سبب حرکت آب درون روده شده و می تواند در حرکت مدفوع موثر باشد. Sorbitol و miralax
فیبر ها
فیبر ها اصلی ترین روان کننده های مدفوع بوده که می تواند در درمان یبوست به بیمار کمک کند. اگر چه مصرف فیبرل به طور طبیعی از مواد غذایی بهتر است، اما برخی دارو ها از جمله fibercon و citrucel موثر هستند.

اگر یبوست درمان نشود؟

همانطور که دانستیم، یبوست عارضه ای بسیار ناخوشایند و دردناک در کنار عوارضهای ذکر شده می باشد. عدم درمان یبوست در زمان مشاهده علائم، خطر ابتلا به انواع بیماری های گوارشی و مقعدی می شود. برخی از اصلی ترین عوارض درمان نکردن یبوست را در ادامه خواهیم داشت:

• بی اشتهایی شدید
• بیماری های مقعدی از جمله شقاق و بواسیر
• مشکلات گوارشی
• ریزش مو
• بروز جوشهای پوستی
• بی اختیاری مدفوع در اثر اسیب به رکتوم
• خونریزی از مقعد و التهاب
• پرخاشگری و احساس ناخوشایند

سوالات متداول