درمان اسهال آبکی و خونی در خانه + دارو و قرص اسهال بزرگسالان

اسهال یک اختلال گوارشی بوده که در اثر عوامل مختلفی پدید می آید. در این مطلب از کلینیک نشیمنگاه، سعی داریم با معرفی این بیماری، راه های پیشگیری، اسهال کودکان و اطفال و انواع آن را مطالعه نماییم. همچنین علت و علائم آن را بررسی و انواع روشهای درمان اسهال آبکی از جمله قرص اسهال، غذاهای سفت کننده مدفوع، درمان گیاهی و درمان خانگی اسهال را معرفی نماییم.

مطالعه بیشتر: درمان بواسیر با لیزر (شایع ترین بیماری از عوارض اسهال)

اسهال چیست؟

اسهال با نام انگلیسی Diarrhea نوعی بیماری یا اختلال دستگاه گوارش است که در آن مدفوع شل و آبکی می شود. همه افراد حداقل یکبار در طول زندگی خود به اسهال آبکی دچار شده و آن را تجربه می کنند. این بیماری اگر ناشی از مشکلات جدی چون عفونت یا انگل نباشد، به صورت موقت بوده و درمان آن با تجویز قرص اسهال یا داروی مناسب آن توسط پزشک امکان پذیر است. اما در صورت مداوم بودن، این بیماری دارای عوارضی چون بروز بیماری های مقعدی می شود که درمان آنها بسیار دشوار بوده و نیاز مند انجام لیزر یا جراحی می باشد. بنابراین درمان اسهال را کاملا جدی بگیرید.

Diarrhea means having a loose, watery stool during a bowel movement. It’s common in both children and adults and usually goes away on its own within a few days. If it doesn’t improve or if you’re experiencing other symptoms like a fever or bloody stool, reach out to a provider to get the treatment (and relief) you need.

اسهال به معنی داشتن مدفوع شل و آبکی در هنگام اجابت مزاج است. این وضعیت در کودکان و بزرگسالان شایع بوده و به طور معمول طی چند روز به‌ صورت خود به‌ خود برطرف میشود. اما اگر بهبود پیدا نکرد یا همراه با علائمی مانند تب یا وجود خون در مدفوع بود، باید برای دریافت درمان مناسب (و تسکین علائم) به پزشک مراجعه کنید.

برگرفته شده از: https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/4108-diarrhea

---

---

علائم اسهال آبکی

اسهال آبکی به طور کلی دارای علائم دردناکی می باشد که ممکن است به طور کلی سلامتی و تمامی فعالیت های روزانه یک فرد را مختل کند. به طور عمده بروز اسهال شدید با علائمی چون شل شدن مدفوع همراه است اما این بیماری علائم دیگری چون موارد زیر همراه است که در ادامه برخی از آنهارا نام خواهیم نمود:

• دل پیچه شدید
• احساس نفخ
• تهوع یا استفراغ
• ضعف و بی حالی بدن
• تب
• تغییر رنگ مدفوع
• خشکی دهان و کم آبی آن
• کاهش وزن
• شل شدن دست و پا
• بی اشتهایی
• بی اختیاری مدفوع

این علائم برای افراد مبتلا به ضعف عضلات مقعد یا بیماران مبتلا به گشادی مقعد بسیار زجر آور بوده و گاها موجب نشت مدفوع در آنها می شود.

مطالعه بیشتر: لیزر شقاق (زخم شدن مقعد از عوارض اسهال آبکی و خونی)

علت اسهال آبکی

به طور کلی در پاسخ به سوال اسهال آبکی نشانه چیست؟ میتوان گفت بروز این بیماری ناشی از مشکلات روده ای و دستگاه گوارش است. البته برخی عوامل دیگر از جمله وجود باکتری، عفونت یا بیماری زمینه ای می توانند سبب بروز این عارضه شوند. البته بروز و علت اسهال در کودکان با بزرگسالان کمی متفاوت بوده و گاهی مصرف سبزیجات آلوده و یا میوه ها نیز می توانند باکتری ها را واردن بدن کودک کرده و موجب بروز اسهال آبکی باشد.
برخی از علت آبکی بودن مدفوع عبارت اند از:

• مصرف غذای فست فودی
• ابتلا به بیماری سندروم روده تحریک پذیر
• مصرف بی رویه لبنیات یا فیبر
• نوشیدن آب آلوده
• آلرژی به مواد غذایی خاص
• خوردن غذایی که دستگاه گوارش قابلیت هضم آن را ندارد
• دیابت
• مسمومیت
• گرما زدگی
• انجام دادن جراحی
• مصرف میوه یا سبزیجات آلوده
• وجود باکتری، انگل و ویروس
• استرس و اضطراب
• عادت ماهیانه در زنان
• بارداری در زنان که موجب بروز اسهال در بارداری می شود
• سرطان
• بیماری های روده ای از جمله کرون، سندرم روده تحریک پذیر
• لاکتوز، فروکتوز، مصرف قند مصنوعی
• تغییرات آب و هوایی مانند مسافرت

تمامی موارد فوق میتوانند دلیل اسهال آبکی و ورود باکتری یا عفونت به بدن بوده و و ابتلا به آن تا 3 روز طبیعی میباشد. اما، بعد از این مدت مراجعه به پزشک الزامی بوده تا از تبعات عدم درمان اسهال آبکی مانند ابتلا به فیستول، شقاق و دیگر بیماری های مقعدی بتوان جلوگیری نمود.

تفاوت اسهال و مدفوع شل

مدفوع آبکی و شل، مدفوعی است که حالت نیمه‌ جامد تا آبکی داشته و با حجم و شکل غیرطبیعی از بدن خارج میشود. اما دفعات دفع مدفوع شل نزدیک به حالت طبیعی و 3 بار در روز بوده و علامت سیستمیک قابل توجهی ندارد.

در پاسخ به این سوال که مدفوع آبکی نشانه چیست؟ میتوان گفت علت مدفوع آبکی و شل ناشی از تغییرات جزئی در جذب آب و الکترولیت‌ ها در روده بزرگ یا رژیم غذایی بوده که اغلب بدون درمان خاص، خود به‌ خود بعد از مدتی بهبود پیدا خواهد نمود.

در مقابل، اسهال همان مدفوع آبکی یا شل بوده که سه بار یا بیشتر در طول روز اتفاق افتاده و اغلب با افزایش حجم و دفعات اجابت مزاج همراه است. اسهال میتواند حاد (کمتر از 2 هفته) یا مزمن (بیشتر از 4 هفته) بوده و به طور معمول با علائم سیستمیک مانند کم‌ آبی، درد شکمی، تب یا ضعف همراه است.

گاهی شل بودن مدفوع مدت زمان بیشتری در فرد وجود داشته و از علت شل بودن مدفوع طولانی مدت متوان به موارد زیر اشاره نمود:

• اختلال مزمن در جذب آب و مواد مغذی روده
• التهاب مخاط روده یا تغییرات عملکردی آن
• سندروم روده تحریک پذیر
• بیماری‌ های سوءجذب مانند سلیاک یا کمبود آنزیم‌ های گوارشی
• بیماری‌ های التهابی روده مثل کرون و کولیت اولسراتیو
• مصرف طولانی‌ مدت داروهای خاص یا ملین‌ ها و اختلال در میکروبیوتای روده

در ادامه به بررسی مواردی که به درمان اسهال کمک مینمایند میپردازیم که برای درمان شل بودن مدفوع نیز کاربرد دارند.

درمان اسهال آبکی

در برخی موارد درمان اسهال آبکی توسط بکارگیری روشهای درمان خانگی تا حدودی امکان پذیر است. اما وجود بیماریهای زمینه ای نمی توانند بهبودی این عارضه در خانه را به همراه داشته باشند و نیازمند معاینه پزشک هستند.

دارو، قرص ضد اسهال و شربت از روش های دارویی هستند که پزشکان معمولا برای درمان اسهال از آنها استفاده می نمایند. خوردن برخی مواد غذایی نیز می تواند باعث کاهش علائم آن شده و یا اگر بیماری ناشی از وجود انگل یا ویروس نباشد، می تواند سبب درمان اسهال آبکی شود.

برخی از روش های درمان اسهال آبکی در بزرگسالان و کودکان را در ادامه نام برده و شرح داده ایم:

Drink plenty of liquids, including water, broths and juices. Avoid caffeine and alcohol. Add semisolid and low-fiber foods gradually as your stool returns to what’s typical for you. Try soda crackers, toast, eggs, rice or chicken. Don’t eat certain foods such as dairy products, fatty foods, high-fiber foods or highly seasoned foods for a few days.

مقدار زیادی مایعات بنوشید، از جمله آب، سوپ‌ های رقیق و آبمیوه‌ ها. از مصرف کافئین و الکل خودداری نمائید.
به تدریج غذاهای نیمه‌ جامد و کم‌ فیبر را به رژیم خود اضافه کنید تا وقتی که مدفوع شما به حالت طبیعی برگردد. می‌ توانید از کلوچه‌ های ساده، نان تست، تخم‌ مرغ، برنج یا مرغ استفاده کنید.
چند روز از خوردن برخی غذاها مانند لبنیات، غذاهای چرب، پر فیبر یا پرادویه خودداری کنید.

برگرفته شده از: https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/diarrhea/diagnosis-treatment/

درمان اسهال با دارو

درمان اسهال با قرص و دارو از دیگر روشهای درمان این بیماری است که امروزه افراد از آن استفاده می نمایند. برخی از قرص درمان اسهال عبارت اند از:

• قرص دی سیکلومین
• قرص لوپرامید
• قرص هیوسین
• ساب سیترات
• داروهای ضد التهاب: در صورتی که علائم اسهال شما باعث التهاب مانند تب، درد یا سوزش شکم، دفع خون یا مخاط شده است، مصرف داروهای ضد التهاب مانند آسپرین و ایبوپروفن میتواند به کاهش علائم کمک کند.

نحوه مصرف قرص اسهال برای درمان اسهال آبکی در بزرگسالان روزی دو عدد و پس از هر وعده غذا می باشد؛ در صورت عدم بهبودی، وجود اختلال گوارشی یا دیگر بیماری ها حتما به متخصص مراجعه نمایید. البته این نکته را نیز به خاطر داشته باشید مصرف هرگونه دارو بدون دستور و تجویز پزشک دارای عوارض بوده و برای درمان اسهال طولانی مدت بزرگسالان سریعا اقدام کنید.

درمان خانگی اسهال آبکی

مواد غذایی که از آن استفاده می کنید یکی از اصلی ترین بخش درمان اسهال در خانه یا درمان شل بودن مدفوع است. بنابراین اگر دچار این بیماری شده اید و به فکر درمان اسهال می باشید، می توانید با خوردن برخی غذاها یا انجام برخی کارها سبب درمان اسهال در خانه شوید. البته که همیشه بهترین راه مراجعه به پزشک است چرا که شاید اسهال آبکی به وجود آمده ناشی از وجود بیماری خاصی در بدن باشد و شما از آن مطلع نباشید.
همچنین درمان خانگی اسهال بزرگسالان مناسب اطفال و کودکان نبوده و ممکن است برای آنها خطرناک باشد. همچنین این نکته نیز بسیار حائز اهمیت بوده که روش های خانگی جهت درمان اسهال شدید در بزرگسالان کاربردی نداشته و بهتر است به پزشک متخصص مراجعه کرده و آن را متوقف نمائید.
اما اگر برایتان سوال است که برای درمان اسهال چه بخوریم باید بگوییم برخی از روشهای درمان خانگی اسهال آبکی عبارت اند از:

• خوردن موز که سبب سفت شدن مدفوع و تنظیم نمودن حرکات دستگاه گوارش می شود
• مصرف برنج کته شده
• خوردن سیب زمینی آب پز یا پوره
• پرهیز از خوردن آلو
• مصرف میوه هایی چون آناناس، نارگیل،
• مصرف کره بادام زمینی، شیر سویا
• استفاده از حمام نشیمن جهت ملایم کردن پوست ناحیه و کاهش التهاب
• مصرف مرغ آب پز یا بخار پز
• مصرف نان تست
• مصرف آب به منظور جلوگیری از خشکی و بی آبی بدن

مطالعه بیشتر: درمان فيستول با لیزر بدون جراحی در کلینیک نشیمنگاه تهران+ عکس

روش گیاهی درمان اسهال آبکی

درمان گیاهی یا طب سنتی این بیماری از دیگر روشهای درمان اسهال بوده که می تواند تاثیر بسزایی در درمان این بیماری داشته باشد. از جمله روش های گیاهی برای در مان اسهال آبکی میتوان به موارد زیر اشاره نمود:

• نوشیدن چای زنجبیل که یکی از بهترین موارد موثر است
• نوشیدن چای بابونه یکی از قویترین داروی گیاهی برای اسهال می باشد
• چای دارچین که به گرم کردن سیستم گوارش کمک می کند
• مصرف پروبیوتیک
• پرهیز از نوشیدن چای سبز (چای سبز در برخی موارد سبب اختلال در دستگاه گوارش از جمله سفت یا شل کردن مدفوع می شود )
• مصرف خاکشیر
• نوشیدن آب آلوئه ورا
• مصرف عسل
• زیره سبز یا سیاه

قویترین داروی گیاهی برای اسهال کودکان

اسهال در کودکان یکی از رایج ترین بیماری ها به حساب می آید. درمان اسهال در کودکان به طور کلی امری مهم تر واقع می شود چرا که کودکان از سیستم ایمنی ضعیف تر و بدنی لطیف تر برخوردار هستند.
علل شل شدن مدفوع کودکان نیز، می تواند ناشی از وجود باکتری، عفونت، خوردن غذای آلوده یا حتی مسمومیت غذایی به شمار برود.
تب، نفخ شکم، شل شدن مدفوع و تغییر رنگ مدفوع از علائم این بیماری در کودکان است. درمان اسهال در کودکان یک امر مهم به شمار می رود چرا که کودکان با این بیماری حجم زیادی از مواد مورد نیاز بدن خود را از دست داده و سبب ضعف و نقص سیستم ایمنی بدن خواهند شد.

قویترین داروی گیاهی برای اسهال کودکان شامل موارد زیر خواهد شد:

• مصرف سیب پخته یا موز رسیده
• مصرف تخم شربتی در کودکان بالای دوسال
• دم کرده پوست نارنج یا پرتغال شیرین
• چای بابونه
• دم کرده رازیانه

نکته: توجه به سن کودک برای شروع درمان گیاهی بسیار حائر اهمیت بوده و کودکان زیر 2 سال که به اسهال دچار میشوند، حتما باید تحت نظر پزشک قرار گیرند. همچنین، موارد گیاهی گفته شده باید به صورت رقیق و در مقدار کنترل شده ای به کودکان داده شوند.

انواع اسهال آبکی

به طور کلی این بیماری دارای انواع مختلفی چون حاد، مزمن، اسمزی، حرکتی و اگزوداتیو بوده که در همه آنها فرد بیمار شل شدن مدفوع را تجربه می نماید. درمان اسهال طولانی مدت بزرگسالان با شناخت دقیق از نوع اسهال صورت گرفته و میتواند از روند طولانی مدت آن جلوگیری نماید.

در ادامه توضیحاتی درباره انواع اسهال آبکی داده تا با مقایسه آن ها با یکدیگر بتوانید تشخیص دهید که چه درجه ای از اسهال در شما وجود دارد.

اسهال حاد

یکی از انواع این بیماری اسهال نوع حاد آن است که ناشی از وجود باکتری و عفونت بوده و با تجویز داروهایی چون آنتی بیوتیک توسط پزشک قابل درمان است. مدت زمانی که این بیماری میتواند در بدن بماند کمتر از دو هفته بوده و در صورت عدم درمان اسهال حاد پس از گذشت این مدت، مراجعه به پزشک متخصص یک امر ضروری می باشد.

زیرا عدم درمان اسهال طولانی مدت بزرگسالان میتواند باعث بروز بیماری های مقعدی مانند هموروئید، شقاق و یا فیستول مقعدی شده که به مراتب درمان آن ها پیچیده تر و سخت تر خواهد بود.

اسهال شدید

اسهال شدید یا مزمن در صورتی گفته میشود که بیشتر از 4 هفته در فرد بیمار وجود داشته باشد و درمان نشود. علت اسهال شدید می تواند ناشی از بیماری دیگری همچون کرون یا سندرم روده تحریک پذیر باشد که درد شدیدی را برای فرد به همراه خواهد داشت. درمان اسهال شدید کمی پیچیده تر بوده و نیازمند بررسی بیماری های زمینه ای است.

اسهال ترشحی

در نوع ترشحی این بیماری ، آب بدن به طور غیر طبیعی وارد روده ها می شوند که همین موضوع علت آبکی بودن مدفوع میباشد. از دلیل اسهال آبکی ترشحی میتوان به عفونت ها و مصرف برخی داروهای خاص اشاره نمود. به طور کلی در اسهال آبکی ترشحی، روده کوچک برای هضم و جذب مواد مغذی موجود در مواد غذایی آب زیادی از خود ترشح کرده که در روده بزرگ جذب می شود. جذب نا به هنگام این آب روده را وادار به ترشح ماده ای سمی کرده که سبب ایجاد عفونت ها و باکتری ها می شوند.

برخی از مواردی که سبب اسهال ترشحی می شوند عبارت اند از:

• مصرف ملین
• مصرف برخی دارو ها
• بیماری وبا
• وارد شدن سموم به بدن
• عفونت

اسهال حرکتی

اسهال حرکتی (Motility diarrhea) به نوعی از اسهال گفته شده که در آن مواد غذایی یا محتویات روده خیلی سریع از روده عبور کرده و فرصت کافی برای جذب آب و مواد مغذی توسط بافت پوششی روده وجود ندارد. مشکلات تیروئیدی، مغزی، بیماری های کرون و روده تحریک پذیر می توانند از عاملان اصلی این بیماری بوده و سبب بروز اسهال حرکتی باشند.

اسهال اگزوداتیو

اسهال اگزوداتیو (Exudative diarrhea) نوعی از اسهال بوده که در اثر التهاب روده رخ داده و همراه با خون، مخاط یا چرک در مدفوع میباشد، مانند آنچه در کولیت اولسراتیو یا بیماری کرون دیده میشود. این نوع از این بیماری به اسهال خونی نیز شناخته شده که بسیار خطرناک است.

اسهال اسمزی

اسهال اسمزی (Osmotic diarrhea) یعنی نوعی اسهال که در آن مواد غیر قابل جذب آب را به داخل روده بزرگ کشیده و باعث شده تا مدفوع آبکی و شل شود. عدم جذب لاکتوز، کربوهیدرات ها و نگه داری این ماده درون روده می تواند سبب بروز آب بیشتر و گاز در روده بزرگ شده و اسهال را پدید آورند. پرهیز از مصرف لبنیات می تواند در بهبود این بیماری برایتان مناسب باشد.

عوارض اسهال

اسهال به طور کلی دارای عوارض جدی نیست اما در صورتی که علائم آن پس از گذشت 48 ساعت کاهش نیافت، می تواند نشان دهنده عوارض جدی تری چون وجود یک بیماری باشد. بنابراین درمان اسهال آبکی میتواند امری مهم باشد.
برخی از عوارض ابتلا به این بیماری عبارت است از:

• ابتلا به شقاق
• تب
• ضعف و بیحالی بدن
• ابتلا به بیماری بواسیر
• خستگی و سر درد
• بی آبی بدن و خشکی پوست
• اضطراب برای مراجعه به سرویس بهداشتی
• از دست دادن ویتامین ها و مواد مورد نیاز بدن

چه افرادی در معرض ابتلا به اسهال هستند؟

به طور کلی همه افراد از جمله کودکان و بزرگسالان در معرض ابتلا به اسهال بوده و همه افراد را در معرض این خطر قرار می دهد. اما میزان گسترش یا شیوع این بیماری در برخی از گروه های سنی یا دارای بیماری های پیش زمینه ای بیشتر می باشد.

برخی از گروه های حساس که در معرض اسهال قرار دارند عبارت اند از:

• کودکان
• افراد سالمند
• افراد مبتلا به بیماری گوارشی
• افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند
• افرادی که دائم در سفر هستند
• افرادی که به برخی مواد غذایی مانند لبنیات یا لاکتوز حساسیت دارند

پیشگیری از اسهال

رعایت بهداشت فردی یکی از راه های پیشگیری از اسهال شدید و آبکی است که افراد می توانند از آن استفاده نمایند. چرا که این بیماری در برخی مواردی که همراه با علائم دیگر باشد سبب انتقال به دیگران می شود.
برخی از راهکارهای پیشگیری از اسهال عبارت اند از:

• شستن دست ها با آب و صابون بعد از اجابت مزاج
• رعایت نکات بهداشتی در مسافرت
• پرهیز از خوردن میوه یا سبزیجات نشسته
• پرهیز از خوردن برخی خوراکی یا سبزیجات
• پرهیز از نوشیدن آب غیر شرب و یا آلوده بخصوص در مسافرت
• پختن گوشت قرمز و سفید به طور کامل
• شستن دستها قبل از خوردن غذا
• پرهیز از خوردن فست فود که سبب اختلال در هضم میشود
• در صورت داشتن آلرژی پرهیز از مصرف مواد غذایی مانند سس مایونز که در آن تخم مرغ خام وجود دارد

سخن پایانی کلینیک نشیمنگاه درباره اسهال آبکی

اسهال آبکی نه‌ تنها یک علامت شایع گوارشی است بلکه میتواند نشان‌ دهنده اختلالات عملکردی، التهابی یا عفونی روده باشد. تشخیص دقیق نوع اسهال اعم از حرکتی، اسمزی یا اگزوداتیو برای انتخاب درمان مناسب حیاتی است.

مدیریت این وضعیت باید شامل حفظ تعادل آب و الکترولیت‌ ها، اصلاح رژیم غذایی، و درمان علت زمینه‌ ای باشد. همچنین توجه به عوارض ثانویه مانند کم‌ آبی، سوء جذب و آسیب مخاط روده اهمیت بالایی داشته و با درک کامل مکانیسم‌ ها و عوامل مؤثر، می‌توان از پیشرفت اسهال آبکی و منجر شدن آن به بیماری های مقعدی جلوگیری نمود.

سوالات متداول