بروز بیماری های مقعدی یا گوارشی همواره همراه با چالش هستند. برخی از این بیماری ها به صورت سطحی بوده و با مشاهده و معاینه فیزیکی قابل تشخیص هستند؛ اما در نقطه مقابل برخی بیماری ها به صورت داخلی بوده و نیاز به بررسی و تشخیص دقیق تر دارند. پولیپ روده، بواسیر داخلی، فیستول مقعدی، مشکلات گوارشی، زخم معده و … از دسته بیماری هایی هستند که با آندوسکوپی قابل تشخیص هستند.
آندوسکوپی امکان مشاهده مستقیم دستگاه گوارش و برخی ارگان های دیگر را بدون نیاز به جراحی های گسترده فراهم نموده و به پزشکان کمک می کند تا بیماری ها را در مراحل اولیه شناسایی و روند درمان را هدفمندتر دنبال کنند. دانستن آندوسکوپی چیست و چگونه انجام میشود، می تواند دید روشن تری نسبت به اهمیت آن در تشخیص و مدیریت بسیاری از بیماری ها ایجاد کند.
آندوسکوپی چیست؟
آندوسکوپی یا به انگلیسی endoscopy یک دستگاه تصویر برداری است که متصخص به کمک آن می تواند بخش ها و اجزای مختلف بدن را بررسی و معاینه کند. این دستگاه معمولا برای بیماری های داخلی به کار گرفته شده و کاربرد های متعددی در این زمینه دارد.
این دستگاه نیز مانند سایر دستگاه های تشخیص و تصویر برداری کم تهاجم بوده و قابلیت بررسی اعضایی همچون معده، ریه، رحم، روده و درون رکتوم و مقعد را معاینه کند. البته این دستگاه با توجه به نوع عارضه به وجود آمده دارای انواع مختلفی بوده و به یک نوع منتهی نمی شود.
دستگاه آندوسکوپی به طور کلی دارای دو نوع ریجید و انعطاف پذیر بوده که هر کدام کارایی خاص خود را دارند. برای مثال دستگاه آندوسکوپی ریجید لوله انعطاف پذیر نداشته و یک لوله سخت که دوربین تصویر برداری به آن متصل است به درون بدن وارد می شود. نوع قابل انعطاف آن نیز که دارای یک عدسی است، نرم بوده و به راحتی درون بدن قرار می گیرد.
An endoscopy is a procedure done to examine structures inside your body up close. During an endoscopy, a healthcare provider places a long, thin tube (endoscope) inside your body until it reaches the organ or area they need to check. Most endoscopes have a light and special camera at the end. The scope captures images or videos of organs or other body parts. It displays them on a screen your provider sees.
آندوسکوپی یک روش پزشکی بوده که برای بررسی دقیق ساختارهای داخلی بدن انجام می شود. در طی آندوسکوپی، پزشک یا مراقب سلامت یک لوله باریک و بلند (آندوسکوپ) را وارد بدن کرده تا به اندام یا ناحیه مورد نظر برسد. بیشتر آندوسکوپ ها در انتها دارای نور و دوربین ویژه هستند که تصاویر یا ویدئوهای اندام ها و بخش های دیگر بدن را ضبط کرده و روی صفحه نمایش برای پزشک نمایش می دهند.
برگرفته شده از: https://my.clevelandclinic.org/health/diagnostics/25126-endoscopy
انواع دستگاه آندوسکوپی
آندوسکوپی دارای کاربرد، نمونه ها و انواع مختلفی است که هر کدام برای تشخیص یک عارضه مورد استفاده قرار می گیرند. انواع آندوسکوپی بسته به ناحیه ای از بدن که نیاز به بررسی دارد، متفاوت بوده که هرکدام با ابزارها و روش های خاصی انجام می شوند. این روش ها امکان مشاهده مستقیم اندام های داخلی مانند دستگاه گوارش، راه های هوایی، دستگاه ادراری، مفاصل و حفره های بدن را فراهم نموده که در تشخیص دقیق بیماری ها نقش مهمی دارند.
برخی از انواع دستگاه نمونه برداری یا تصویر برداری عبارت اند از:
- آندوسکوپی: بررسی اندام های داخلی بدن با تمرکز بر دستگاه گوارش
- مدیاستینوسکوپی: بررسی فضای میانی قفسه سینه
- کولونوسکوپی یا آندوسکوپی روده: بررسی روده بزرگ و راست روده
- آندوسکوپی معده یا فوقانی: بررسی مری، معده و ابتدای روده باریک
- سیستوسکوپی: بررسی مثانه و مجرای ادراری
- آرتروسکوپی: بررسی مفاصل (مانند زانو و شانه)
- لارنگوسکوپی: بررسی حنجره و تارهای صوتی
- لاپاراسکوپی: بررسی اندام های داخل شکم و لگن
- برونکوسکوپی: بررسی نای و راه های هوایی ریه
- توراکوسکوپ: بررسی فضای داخل قفسه سینه و ریه ها
بیشتر بخوانید: مقعد یا رکتوم چیست؟
کاربرد آندوسکوپی
آندوسکوپی برای چیست؟ به طور کلی اصلی ترین کاربرد آندوسکوپی بررسی علائم و تشخیص بیماری و عارضه های درونی بدن است. البته که در برخی موارد دستگاه آندوسکوپ می تواند با مجهز شدن به تجهیزات مورد نیاز سبب درمان برخی از بیماری ها نیز باشد. اما به طور کلی شایع ترین بیماری هایی که می توان به کمک آندوسکوپی تشخیص داد عبارت اند از:
- بررسی بیماری های مقعدی
- بررسی علت و علائم تهوع مکرر
- تشخیص انواع سرطان و تومور ها
- بررسی علت درد شکم
- تشخیص هموروئید داخلی
- بررسی علت یبوست یا اسهال
- انواع عفونت
- بررسی بیماری های گوارشی مانند کرون، کولیت و …
- انسداد مری
- مشکلات بلع
- جلوگیری از خونریزی و سوزاندن زخم
- نمونه برداری از بیماری
نحوه انجام آندوسکوپی
آندوسکوپی در محیط درمانی و توسط پزشک متخصص انجام شده و بسته به نوع آن، ممکن است با بی حسی موضعی یا آرام بخش انجام گیرد. در ابتدا، بیمار برای کاهش ناراحتی و اضطراب داروهای لازم را دریافت می کند. سپس لوله ای باریک، انعطاف پذیر و مجهز به دوربین و منبع نور از طریق دهان، بینی، مقعد یا برش کوچک پوستی وارد بدن می شود.
تصاویر زنده از اندام داخلی روی مانیتور نمایش داده شده که پزشک بتواند وضعیت بافت ها را بهدقت بررسی نماید. در صورت نیاز، هم زمان اقداماتی مانند نمونه برداری، برداشتن ضایعه یا کنترل خونریزی نیز انجام می شود. پس از پایان آندوسکوپی، بیمار برای مدت کوتاهی تحت نظر قرار گرفته و در همان روز مرخص خواهد شد.
آندوسکوپی معده چیست؟
آندوسکوپی معده برای تشخیص و بررسی طیف وسیعی از بیماری های دستگاه گوارش فوقانی از جمله التهاب معده، زخم معده، ریفلاکس معده به مری، عفونت هلیکوباکتر پیلوری، تنگی ها، پولیپ ها و ضایعات غیرطبیعی معده و مری، و غیره صورت میگیرد.
آندوسکوپی معده به گونه ای است که پزشک متخصص ابتدا، به گلوی شما اسپری بی حسی زده تا لوله را احساس نکنید؛ این عمل ممکن است با واکنش طبیعی بدن مانند آروغ زدن یا احساس بالا آوردن رو به رو باشد. برای راحت بودن بیشتر می توانید به روی پهلوی چپ خود دراز کشیده و یک قطعه پلاستیکی را ما بین دندانها قرار داده تا به دندان ها یا لوله آندوسکوپ آسیبی وارد نشود.
پس از بررسی و معاینه متخصص لوله را به آرامی خارج کرده و می توانید دهان خود را بشویید. همچنین بهتر است قبل از مراجعه جهت آندوسکوپی چیزی میل نکنید.
هزینه آندوسکوپی یا کلونوسکوپی از 3 تا 5 تومان برای انجام بدون بی هوشی و از 5 میلیون تومان برای آندوسکوپی و کلونوسکپی با بیهوشی است.
آندوسکوپی روده
آندوسکوپی روده که با عنوان کولونوسکوپی شناخته می شود، روشی تشخیصی و گاهی درمانی بوده که جهت بررسی وضعیت روده بزرگ و راست روده به کار میرود. در این روش، پزشک قادر بوده تا سطح داخلی روده را به طور مستقیم مشاهده کند و به بررسی وجود التهاب، زخم، پولیپ، خونریزی یا ضایعات مشکوک بپردازد.
آندوسکوپی روده معمولا به بررسی بخش های داخلی روده بزرگ گفته می شود که با هدف مشاهده کامل کولون صورت میگیرد. در این روش، دستگاه از راه مقعد وارد شده اما فراتر از خود مقعد پیش می رود و قسمت های مختلف روده را بررسی می نماید.
در مقابل، آندوسکوپی مقعد بیشتر به بررسی ناحیه مقعد و انتهای راست روده محدود بوده و دامنه آن کوتاه تر می باشد. بنابراین تفاوت اصلی این دو، وسعت ناحیه بررسی شده است؛ هرچند مسیر ورود در هر دو از طریق مقعد صورت میگیرد.
آندوسکوپی مقعدی
آندوسکوپی مقعدی که معمولا با نام آنوسکوپی یا در صورت بررسی عمیق تر رکتوسکوپی شناخته می شود، روشی تشخیصی بوده که برای بررسی ناحیه مقعد و بخش انتهایی راست روده صورت میگیرد. این روش بیشتر برای ارزیابی مشکلاتی مانند خونریزی مقعدی، درد، خارش، هموروئید، شقاق و ضایعات موضعی کاربرد دارد.
نحوه انجام آندوسکوپی مقعدی به این صورت است که بدون بیهوشی و با بی حسی موضعی یا حتی بدون بی حسی انجام می شود. در آندوسکوپی از مقعد پزشک لوله ای کوتاه و باریک مجهز به منبع نور را از طریق مقعد وارد نموده تا دیواره های داخلی مقعد و راست روده تحتانی را مشاهده کند. این بررسی زمان کوتاهی دارد و در صورت نیاز ممکن است نمونه برداری کوچک نیز انجام شود. پس از پایان معاینه، بیمار بلافاصله می تواند به فعالیت های روزمره خود بازگردد.
آیا آندوسکوپی مقعد درد دارد؟
آندوسکوپی مقعد به طور کلی درد چندانی ندارد؛ اما ممکن است به دلیل وارد شدن شی خارجی به صورت خیلی خفیف فرد احساس درد کند. اما این درد به گونه ای نیست که بیمار از آن رنج برده و باعث ناراحتی شود و پس از مدتی خود به خود خوب می شود.
در افرادی که التهاب، شقاق یا درد شدید مقعدی دارند، ممکن است ناراحتی کمی بیشتر احساس شود، اما این احساس معمولا کوتاه مدت و قابل تحمل بوده که بلافاصله پس از پایان معاینه برطرف می شود.
عوارض آندوسکوپی
انجام آندوسکوپی مقعد یا معده به طور کلی روشی ایمن و کم خطر محسوب می شود، اما مانند هر اقدام پزشکی ممکن است با عوارضی همراه باشد که اغلب خفیف و موقتی هستند. در موارد نادر، عوارض جدی تری مانند خونریزی (پس از نمونه برداری یا برداشت ضایعه)، عفونت یا آسیب به دیواره اندام بررسی شده ممکن است رخ دهد. همچنین برخی افراد ممکن است به داروهای آرام بخش یا بی حسی واکنش نشان دهند. رعایت دستورالعمل های پزشکی قبل و بعد از آندوسکوپی نقش مهمی در کاهش این عوارض دارد.
در برخی موارد بسیار جزئی عوارض آندوسکوپی عبارت اند از:
- گلو درد
- آسیب های دهان دندانی
- زخم گلو یا مری
- خونریزی
- آلرژی یا حساسیت
سخن پایانی درباره کاربرد آندوسکوپی
در پایان میتوان گفت آندوسکوپی یکی از ابزارهای حیاتی در تشخیص و درمان بیماری های داخلی بدن است که امکان مشاهده مستقیم اندام ها، تشخیص دقیق ضایعات و انجام اقدامات درمانی کم تهاجمی را فراهم می نماید.
با استفاده از این روش، پزشکان توانسته بیماری ها را در مراحل اولیه شناسایی کنند و درمان هدفمندتری ارائه دهند. این در حالی است که بیمار از مزایای کم تهاجمی بودن، درد کمتر و بهبود سریع تر بهره مند می شود. این ویژگی ها آندوسکوپی را به یکی از مهم ترین روش های مدرن پزشکی برای ارتقای سلامت و پیشگیری از عوارض جدی تبدیل کرده است.