سرطان مقعد یک بیماری خطرناک می باشد که عوامل وراثتی، اکتسابی و سبک زندگی افراد در به وجود آمدن آن نقش زیادی دارند. سرطان مقعد از جمله بیماری های نشیمنگاهی است که اگرچه شیوع کمتری نسبت به برخی سرطان های گوارشی دارد، اما به دلیل علائم حساس و گاه پنهان، می تواند به تدریج و پنهانی در بدن رشد پیدا کند. ناآگاهی و شباهت علائم اولیه سرطان مقعد با مشکلات شایع مقعدی، اغلب باعث تاخیر در مراجعه افراد به پزشک می شود.
در این مطلب همراه ما باشید تا با بیماری سرطان مقعد، علائم، علتها و نحوه درمان عارضه به طور کامل آشنا شوید.
سرطان مقعد چیست؟
سرطان مقعد، که به کارسینوم کانال مقعد نیز شناخته می شود، همانطور که از نامش پیداست، به ایجاد بافت سرطانی در ناحیه مقعدی و نشیمنگاهی گفته میشود. مقعد، رکتوم، راست روده و … از بخشهای دستگاه گوارش هستند که آخرین بخش آن مقعد است. می دانیم که مقعد وظیفه خارج کردن مدفوع و انجام اجابت مزاج را بر عهده دارد؛ به وجود آمدن بافت عفونی در این ناحیه سرطان مقعدی تلقی می گردد که علائم و علتهای متعددی به همراه دارد. خونریزی یکی از شایع ترین نشانه های وجود عارضه در ناحیه مقعدی است که برای تشخیص انواع بیماری آنها می توان آن را تحت بررسی قرار داد. در ادامه با ما همراه باشید تا با علتها و علائم های این بیماری و حتی نحوه درمان آن آشنا شوید.
Anal cancer is a growth of cells that starts in the anal canal. The anal canal is a short tube at the end of rectum. Stool passes through the anal canal as it leaves the body. Anal cancer can cause symptoms such as rectal bleeding, blood in the stool and anal pain. As it grows, it might cause a growth or lump. Sometimes these symptoms might be mistaken for hemorrhoids.
سرطان مقعد به رشد غیرطبیعی سلول ها گفته شده که از کانال مقعدی آغاز میشود. کانال مقعدی لوله ای کوتاه در انتهای راست روده است که مدفوع هنگام خروج از بدن از آن عبور می کند. سرطان مقعد می تواند علائمی مانند خونریزی مقعدی، وجود خون در مدفوع و درد مقعد ایجاد کند. با پیشرفت بیماری، ممکن است توده یا برجستگی در این ناحیه به وجود آید. گاهی این علائم با بواسیر اشتباه گرفته می شوند.
برگرفته شده از: https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/anal-cancer/symptoms-causes/syc-20354140
بیشتر بخوانید: مقعد کجاست؟
علائم سرطان مقعدی زنان و مردان
علائم سرطان مقعدی تا زمانی که توسط پزشک متخصص مورد بررسی قرار نگیرد، با انواع عارضه ها و بیماری های دیگر ناحیه نشیمنگاهی مانند بواسیر، شقاق، زگیل مقعد، هماتوم مقعد، فیستول، آبسه، پرولاپس رکتوم و … مشابه است. بنابراین در زمان احساس علائم این چنینی نترسید و به متخصص بیماری های مقعد مراجعه کنید.
برخی از شایع ترین علائم سرطان مقعدی عبارتند از:
- احساس وجود توده
- درد شدید
- خونریزی
- احساس تغییر در نحوه اجابت مزاج و حرکات شکمی
- خارش و سوزش شدید
- خروج ترشحات عفونی مقعد
- بزرگ شدن غدد لنفاوی کشاله ران
علائم سرطان مقعدی در زنان میتواند با علائم سرطان مقعدی در مردان متفاوت باشد. از جمله علائم سرطان مقعدی در زنان که به دلیل نزدیکی آناتومیک مقعد و واژن، انتشار علائم به ناحیه واژینال نیز امکان پذیر است، مواردی مانند اشتباه گرفتن علائم با مشکلات قاعدگی، عفونت های واژینال، درد لگنی یا درد هنگام رابطه جنسی، ترشحات غیرطبیعی واژینال میباشند.
از طرف دیگر، علائم سرطان مقعدی در مردان ممکن است با مشکلات پروستات مانند احساس فشار لگنی اشتباه گرفته شود. در مردان، بزرگ شدن غدد لنفاوی کشاله ران گاهی زودتر جلب توجه می کند و به عنوان نشانه هشدار دهنده مطرح می شود.
بیشتر بخوانید: فیستول مقعد چیست؟
علت سرطان مقعدی چیست؟
سرطان مقعد که یک نوع سرطان غیرمعمول است، مانند بسیاری از انواع سرطان ها در اثر جهش ژنتیکی و تبدیل سلول های طبیعی به سلول غیر طبیعی به وجود می آید. تکثیر سلول های طبیعی بدن به گونه ای است که زمانی این سلول ها خواهند مرد؛ اما سلول های سرطانی علاوه بر رشد و تکثیر، از بین نرفته و حتی رشد و در نقاط بدن پیشرفت می کنند.
همچنین بی توجهی به برخی بیماری های عفونی نیز خطر ابتلا به سرطان مقعد را به همراه خواهد داشت. همچنین برخی از سایر موارد مربوط به علت سرطان مقعدی عبارت اند از:
- فیستول مقعد درمان نشده
- ابتلا به ویروس اچ پی وی و حتی زگیل مقعد
- داشتن شرکای جنسی متعدد
- التهاب یا عفونت های مزمن و درمان نشده
- مصرف برخی از دارو ها
- کشیدن سیگار یا مصرف برخی دارو ها
- کهولت سن
- ضعف سیستم ایمنی
- سابقه زگیل تناسلی، ضایعات پیش سرطانی ناحیه مقعد یا ابتلا به سرطان دهانه رحم، واژن یا فرج
همچنین یکی از نکات مهمی که باید بدانید؛ این است که ویروس پامیلومای انسانی یا همان اچ پی وی در بیشتر افراد مبتلا به سرطان مقعد وجود داشته و یک عامل جدی و خطرناک شناخته می شود. بنابراین استفاده از کاندوم هنگام برقراری رابطه جنسی و رعایت نکات مراقبتی را فراموش نکنید.
نحوه تشخیص سرطان مقعد
به دلیل مشابه بودن علائم بیماری که به سرطان مقعد مبتلا است و فردی که به سایر بیماری های نشیمنگاهی همچون هموروئید، شقاق یا فیستول مبتلاست؛ نحوه تشخیص سرطان مقعد تنها با مشاهده و معاینه بصری امکان پذیر نیست. برخی از انواع نحوه تشخیص این بیماری شامل موارد زیر است:
- معاینه فیزیکی: بررسی بصری و معاینه فیزیکی این بیماری جهت بررسی عارضه و علائم ها که ممکن است با وارد کردن انگشت به داخل رکتوم و مقعد همراه باشد
- معاینه درون رکتوم: آندوسکوپی و پروکتوسکوپی دو روش دیجیتال هستند که پزشک با وارد کردن لوله نازک که دوربین به آن متصل است و داخل رکتوم را بررسی و معاینه می کند.
- نمونه برداری: یکی از دقیق ترین روشهای تشخیص سرطان مقعد، نمونه برداری مستقیم از ناحیه و عارضه است که توسط متخصص و آزمایشگاه انجام میشود.
- سونوگرافی: سونوگرافی نیز پرکاربرد ترین روش تصویربرداری درون بدن است که به منظور تشخیص بسیار از بیماریها از آن کمک گرفته می شود.
چه افرادی در معرض سرطان مقعد هستند؟
به طور کلی علاوه بر تمامی علتهای انتسابی؛ شیوه و سبک زندگی ناسالم نیز باعث می شود برخی افراد بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری ها قرار گیرند. این افراد با احتمال ابتلا به سرطان مقعد شامل موارد زیر هستند:
- افراد مسن و دارای کهولت سن
- افرادی که دخانیات استفاده میکنند
- دارا بودن سابقه سرطان
- برقراری رابطه جنسی مقعد یا تعویض شرکای جنسی
- افراد دارای رژیم غذایی نامناسب
- افراد دارای اضافه وزن
درمان سرطان مقعد
سرطان به هرگونه ای که باشد، از چالش های زیادی برای درمان برخوردار است. انتخاب روش درمانی مناسب نیز برای درمان سرطان مقعد وابسته به عواملی چون شدت حاد یا خفیف بودن عارضه، خوش خیم یا بدخیم بودن توده، میزان پیشرفت و … است. اما به طور کلی برخی روشهای درمان سرطان مقعد هستند که عبارت اند از:
جراحی سرطان مقعد
جراحی یکی از رایج ترین روشهای درمان انواع سرطان است. این روش به گونه ای است که پزشک غدد یا تومور های سرطانی را از بافت بدن جدا می کند. این روش بسیار رایج بوده و پزشک معمولا پس از انجام این روش چندین روش شیمی درمانی تجویز می کند.
اما گاهی اوقات بافت تومور یا سرطان مقعدی به قدری پیشرفت کرده که راست روده یا سایر نواح بدن را نیز درگیر خود کرده است. در این زمان پزشک با عمل جراحی سخت تر برای برداشت عارضه و نواحی درگیر آن اقدام می کند. خارج کردن بخشی از روده، بافت مقعد یا رکتوم، سبب این می شود که فرد به راحتی نتواند اجابت مزاج داشته باشد و پزشک (بر روی شکم)، برای او یک حفره جهت دفع مدفوع ایجاد می کند.
پرتو درمانی (رادیو تراپی) سرطان مقعد
استفاده از اشعه ایکس و پروتون ها جهت از بین بردن سلول های سرطانی بدن یک روش جدید می باشد که مورد استفاده قرار می گیرد. تنگ و یا سخت شدن کانال مقعد، حساس و قرمز شدن پوست، آسیب به سایر نقاط بدن از جمله عوارضی است که این روش به همراه دارد. پرتو درمانی دارای دو نوع داخلی و خارجی است که در یک نوع دستگاه داخل بدن فرد و در نوع دیگر دستگاه اشعه را از بیرون بدن می فرستد.
شیمی درمانی
شیمی درمانی مشهور ترین روش برای درمان انواع سرطان شمرده می شود. در این روش پزشک با تزریق انواع دارو های مربوطه اقدام به از بین بردن سلول های سرطانی و غیر طبیعی میکند. یکی از عوارض استفاده از شیمی درمانی برای سرطان، اسیب به سیستم گوارش و رشد مو است که باعث می شود بیماران انگیزه خود را از دست بدهند.
تفاوت بواسیر و سرطان مقعدی
بواسیر (هموروئید) و سرطان مقعد اگرچه هر دو می توانند با علائم مقعدی مانند درد یا خونریزی بروز کنند، اما از نظر علت، سیر بیماری و علائم هشداردهنده تفاوت های مهمی با یکدیگر دارند. شناخت این تفاوت ها به تشخیص زودهنگام هر کدام از بیماری ها کمک شایانی خواهد نمود.
از نظر علت در تفاوت بواسیر و سرطان مقعدی، بیماری بواسیر ناشی از گشاد شدن و التهاب وریدهای ناحیه مقعد است که معمولا به یبوست مزمن، زور زدن هنگام دفع، بارداری یا نشستن طولانی مدت مربوط می شود. اما، سرطان مقعد نتیجه تغییرات غیرطبیعی سلولی بوده که اغلب با عفونت HPV، ضعف سیستم ایمنی یا عوامل دیگر ارتباط دارد.
بواسیر به طور عمومی دردی در ناحیه مقعد به وجود نمی آورد اما، سرطان مقعد همراه با درد مداوم، پیشرونده و مستقل از دفع میباشد. در سرطان مقعد، خونریزی به طور مداوم بدون ارتباط با دفع اتفاق می افتد. این در حالی است که افراد مبتلا به بواسیر، تنها هنگام دفع مقدار بسیار کمی خون روشن مشاهده میکنند.
از دیگر موارد مربوط به تفاوت بواسیر و سرطان مقعدی میتوان به این مورد نیز اشاره نمود که توده یا زخم معمولا سفت، نامنظم، دردناک یا در حال بزرگ شدن است که به درمان های معمول پاسخ نمی دهد. اما در بواسیر توده نرم و متحرک بوده که با درمان های ساده کوچک می شود.
سخن پایانی درباره سرطان مقعد
سرطان مقعد اگرچه از نظر شیوع در مقایسه با برخی سرطان ها کمتر شناخته شده است، اما از جمله بیماری هایی به شمار میرود که تشخیص زودهنگام در آن نقش تعیین کننده ای در موفقیت درمان و حفظ کیفیت زندگی دارد. شباهت علائم سرطان مقعدی با مشکلات شایع نشیمنگاهی، گاهی باعث بی توجهی یا تاخیر در مراجعه به پزشک می شود؛ در حالیکه توجه به نشانه های هشداردهنده و پیگیری به موقع می تواند از پیشرفت سرطان مقعد جلوگیری نماید. افزایش آگاهی عمومی، کنار گذاشتن شرم در بیان علائم و انجام بررسی های پزشکی منظم، گام های موثری در مسیر پیشگیری، تشخیص به موقع و کنترل بهتر سرطان مقعد هستند.