خونریزی مقعدی بعد از مدفوع نشانه چیست؟ علت و درمان

خونریزی مقعد یکی از نشانه های وجود بیماری های مقعدی یا گوارشی در فرد است. یا مثلا ممکن است این سوال برایتان پیش آید که خونریزی مقعدی بدون درد نشانه چیست؟ در این مطلب با بررسی علائم، علت خونریزی مقعدی هنگام دفع مدفوع، بیماری هایی که موجب خونریزی می شوند و شیوه های درمان آن خواهیم پرداخت تا به طور کامل دلایل بروز این عارضه را در کلینیک نشیمنگاه بررسی کنیم.

خونریزی مقعدی ممکن است نشانه بیماری‌ های مختلفی از جمله سرطان روده بزرگ باشد، اما نه همیشه. بسیاری از موارد خونریزی مقعدی ناشی از علت‌های غیرخطرناک مانند شقاق مقعدی، هموروئید، التهاب روده و یا عوامل دیگری مانند تغذیه نامناسب و استفاده از داروهای خاص می‌ باشند.

خونریزی مقعدی چیست؟

خونریزی مقعد به عارضه ای گفته می شود که فرد پس از اجابت مزاج یا در حالت طبیعی بر روی مدفوع یا روی دستمال خون ببیند. خونریزی از مقعد گاهی همراه با درد بوده و گاهی نیز حتی بدون درد اتفاق می افتد. نکته حائز اهمیت این است که خون ریزی ازمقعد در هر حالتی غیر طبیعی بوده و نیاز به بررسی و معاینه دارد؛ چرا که ممکن است فرد به بیماری خاصی مبتلا بوده و از آن مطلع نباشد. از این رو خونریزی مقعدی، علائم و نشان دهنده وجود بیماری در ناحیه نشیمنگاهی یا دستگاه گوارش است.

بنابراین، همیشه خونریزی مقعد نشانه وجود یک بیماری دیگر در ناحیه مقعد است. در صورت بروز خونریزی مقعدی به طور شدید و ناگهانی، بهتر است به پزشک متخصص مراجعه نموده تا علت خونریزی مقعدی بررسی شود.

---

---

علائم خونریزی شدید مقعدی

خونریزی مقعدی می تواند علاوه بر خون، علائم دیگری نیز داشته باشد. خونریزی مقعد گاهی بسیار خفیف که پس از مدفوع و گاهی در حالت عادی هم رخ می دهد و بسیار شدید تر است.

برای مثال میزان، شدت، غلظت، رنگ خونریزی و حتی علائم دیگر نیز وجود بیماری مقعدی را هشدار میدهند که آنها را بررسی خواهیم نمود.

• خروج خون روشن یا تیره همراه با ترشح مقعدی
• مدفوع سیاه رنگ یا همان ملنا
• احساس ضعف
• احساس سرگیجه
• درد شکم
• کاهش وزن
• دل پیچه
• استفراغ خونی
• قش
• ضربان قلب بالا
• گرفتگی مقعد

علت خونریزی مقعدی چیست؟

علت خونریزی مقعدی متعدد بوده که ممکن است در اثر وجود بیماری دیگری (بیماری های مقعدی) نشات بگیرد. البته گاهی برخورد جسم تیز مانند ناخن نیز باعث ایجاد زخم بر روی ناحیه مقعد شده و آن را دچار خونریزی مقعد می کند. همچنین در برخی موارد خشکی پوست در ناحیه مقعد می تواند موجب ایجاد اصطحکاک شده و در نتیجه فرد را دچار خونریزی مقعدی کند.

بنابراین، با کنار گذاشتن موارد ساده مربوط به علت خونریزی مقعدی، هرگاه آمدن خون از مقعد بدون دلیل خارجی باشد میتوان گفت نشانه وجود عارضه در ناحیه نشیمنگاه فرد است.

علت خونریزی مقعدی بدون درد در زنان میتواند با مردان متفاوت باشد که این تفاوت‌ ها بیشتر ناشی از آناتومی دستگاه تناسلی، چرخه قاعدگی و سابقه بیماری‌ های مرتبط با اچ پی وی در زنان یا زنانگی است. در زنان، خونریزی مقعدی گاهی با قاعدگی، لکه‌ بینی قبل یا بعد از پریود، خونریزی واژینال یا اختلالات رحم و واژن اشتباه گرفته می‌ شود. همچنین، خونریزی مقعدی بدون درد در زنان ممکن است همراه با احساس فشار در واژن، ترشحات غیرطبیعی واژینال یا درد لگنی خفیف باشد که این امر موجب تاخیر در شناسایی وجود مشکل در ناحیه مقعد خواهد شد. علاوه بر این، یکی دیگر از موارد مربوط به علت خونریزی مقعدی بدون درد در زنان میتواند تغییرات هورمونی در آنها (قاعدگی، بارداری، یائسگی) باشد که انعطاف‌ پذیری و حساسیت رگ‌ های مقعدی را تحت تأثیر قرار داده و خونریزی بدون درد را تشدید می نماید.

علت خونریزی مقعدی بدون درد در مردان بیشتر ناشی از بواسیر داخلی، شقاق، پولیپ یا سرطان مقعد مستقل از دستگاه تناسلی بوده که با علائم لگنی یا خون قاعدگی تداخل ندارد. در عین حال، سابقه رابطه جنسی مقعدی و خطر HPV از ویژگی‌ های متمایز در علت خونریزی مقعدی بدون درد در مردان می باشد.

Rectal bleeding is a symptom of many different conditions, including hemorrhoids, anal fissures, inflammatory bowel disease (IBD) and colorectal cancer. You may notice rectal bleeding on your toilet paper when you wipe or when you see blood in your stool.

خونریزی مقعدی نشانه‌ ای از بیماری‌ ها و مشکلات مختلفی از جمله بواسیر، شقاق مقعدی، بیماری‌ های التهابی روده و سرطان روده بزرگ میباشد. ممکن است هنگام پاک کردن ناحیه با دستمال توالت متوجه خون شوید یا وجود خون را در مدفوع خود مشاهده کنید.

برگرفته شده از: https://my.clevelandclinic.org/health/symptoms/14612-rectal-bleeding

برای بررسی دقیق تر و شناخت عوامل موثر، برخی از بیماریهایی که سبب خونریزی مقعدی می شوند را با یکدیگر بررسی خواهیم کرد:

هموروئید یا بواسیر

علت خونریزی مقعدی بعد از مدفوع می تواند هموروئید یا بواسیر که شایع ترین بیماری ناحیه مقعد بوده و تقریبا نیمی از افراد جامعه را به خود دچار کرده ، باشد. این بیماری از متورم شدن عروق درون روده به وجود آمده و سبب بیماری بواسیر می شود. هموروئید دارای چندین نوع خارجی، داخلی و بواسیر خونی بوده که مبتلا شدن به آن خونریزی مقعدی را نیز به همراه می آورد. در نوع بواسیر داخلی عروق درون راست روده متورم شده و در بواسیر خارجی عروق از دهانه مقعد به بیرون می زنند. همچنین خونریزی ناشی از هموروئید دارای رنگ روشن می باشد.همچنین درمان بواسیر تنها با بکارگیری روش لیزر از نتیجه قطعی برخوردار خواهد بود.

بواسیر داخلی میتواند یکی از موارد مربوط به علت خونریزی مقعدی بدون دفع مدفوع باشد که فرد در حالت عادی میتواند نشانه های خونریزی مقعد را در لباس زیر و یا دستمال مشاهده نماید.

مطالعه بیشتر: بواسیر چیست؟

شقاق

شقاق از دیگر بیماری های ناحیه نشیمنگاهی بوده که فرد را دچار خونریزی مقعدی می کند. شقاق مقعدی یا فیشر به چاک خوردگی یا زخم های کوچک مقعد گفته می شود. این زخم ها علاوه بر سوزش، درد و خارشی که دارند، گاهی موجب خونریزی شدید از مقعد نیز می شوند.

خون آمدن از مقعد که ناشی از شقاق است، معمولا روشن‌ تر از خونی است که ناشی از بیماری‌ های روده‌ ای میباشد. این آمدن خون از مقعد به مقدار کم بوده و تنها در زمان دفع دیده می‌ شود. در شقاق حاد، خونریزی مقعد اغلب با درد تیز یا سوزش کوتاه‌ مدت هنگام دفع همراه است.

---

---

مطالعه بیشتر: لیزر شقاق چگونه است؟

یبوست و اسهال

به خشک و سفت بودن بیش از حد مدفوع، یبوست گفته می شود. هنگامی که مدفوع سفتی می خواهد از روده عبور کند، موجب وارد کردن آسیب به دیواره روده و دهانه مقعد شده و خونریزی مقعدی یا حتی بیماری هایی نظیر شقاق و بواسیر را نیز پدید می آورند. بنابراین یکی از دلایل ابن عارضه هنگام یبوست است.
در نقطه مقابل یبوست نیز اسهال قرار داشته که به حالتی گفته می شود که مدفوع بسیار شل و آبکی است. این مقدار شل بودن نیز می تواند موجب خونریزی مقعدی شود. بنابراین، علت خونریزی مقعدی هنگام دفع مدفوع میتواند وجود یبوست یا اسهال باشد که دیواره روده را ملتهب نموده و پس از ایجاد زخم هنگام دفع، منجر به خونریزی مقعد میگردد.

سرطان روده یا مقعد

سرطان روده یکی دیگر از دلایل بروز خونریزی مقعدی بوده که در افراد مسن و حتی جوانان نیز به چشم میخورد. خونریزی ناشی از سرطان مقعد ناشی همراه با علائمی چون کاهش وزن، یبوست و اسهال شود. ممکن است علائم این عارضه مشابه یکی از بیماریهای نشیمنگاهی مااند هموروئید، شقاق یا فیستول باشد. به همین دلیل در صورت مشاهده هر نوع علائم باید فورا به پزشک مربوطه بروید.

بیماری های التهابی روده

بیماری های التهابی روده چون کرون، کولیت و برخی عفونت های روده ای از دیگر عوامل این عارضه بوده که می تواند فرد را دچار مشکل کند. همچنین اسهال یا یبوست از موارد مربوط به بیماری های التهابی روده مانند سندروم روده تحریک پذیر، کرون یا کولیت هستند که در صورت تداوم موجب خونریزی مقعد می شوند.

بیماری‌ هایی مانند کولیت زخمی یا بیماری کرون می‌ توانند علت خونریزی مقعدی بعد از مدفوع باشند به‌ خصوص اگر مدفوع نرم و مخاطی باشد.

زخم معده

زخم معده که موجب تیره شدن رنگ مدفوع یا همان (ملنا) می شود. این تیرگی ناشی از خونریزی معده بوده که وارد روده می شود. این خون با مدفوع ترکیب شده و موجب تیره تر شدن رنگ آن می گردد. خون ناشی از زخم معده پس از ورود به روده، همراه با مدفوع حرکت نموده و در نهایت از مقعد دفع میگردد. به همین دلیل، خونریزی معده می‌ تواند ظاهر خونریزی مقعدی داشته باشد، اگرچه منشاء آن بالا است.

خونریزی مقعد در اثر ضربه یا آسیب

خراش با ناخن، ضربه، وارد کردن اجسام خارجی به مقعد و… از جمله مواردی هستند که می توانند مقعد را دچار آسیب یا پارگی عضله کنند. هنگامی که خونریزی ناشی از موارد آسیبی باشد، خون دارای رنگ روشن بوده و ممکن است تنها یک بار مشاهده شود.
اگر خون ناشی از آسیب وارد شده به مقعد بود سریعا به پزشک مراجعه نمایید تا پزشک با تجویز دارو پماد آسیب دیدگی را درمان کند.

فیستول مقعدی

فیستول مقعدی با ایجاد مسیر غیرطبیعی بین روده و پوست اطراف مقعد و آسیب مزمن به بافت‌ های مویرگی، می‌ تواند خونریزی مقعدی جزئی ایجاد کند. وجود خون همراه با ترشح چرکی یا مداوم می‌ تواند نشانه فیستول باشد که نیاز به بررسی پزشکی و درمان از طریق لیزر فیستول دارد.

بر خلاف شقاق که معمولا با دفع مدفوع خونریزی مقعد ایجاد می‌ کند، فیستول ممکن است به طور پیوسته یا هنگام فشار اندک خونریزی جزئی داشته باشد که با درد خفیف، تورم یا حساسیت ناحیه اطراف مقعد همراه است.

انواع خونریزی مقعدی

خونریزی مقعدی دارای انواع خاصی است که هرکدام ویژگی‌ها و نشانه‌های متفاوتی دارند و می‌توانند اطلاعات مهمی درباره شدت، محل و ماهیت مشکل ارائه دهند. رنگ، مقدار، دفعات بروز و همراهی با سایر علائم، معیارهایی هستند که به تشخیص علت کمک می‌کنند که می‌ توانند مسیر درمان یا نیاز به بررسی‌ های تخصصی را مشخص کنند. برای مثال:

• روشن: این نوع از این عارضه که شایع ترین نوع آن است، نشان می دهد که خون تازه بوده و مربوط به مشکل یا بیماری در انتهای رکتوم یا حتی دهانه مقعد می باشد. خون روشن معمولا نشانه ای از وجود بیماری هایی چون بواسیر یا شقاق می باشد.
• تیره: اگر خون دارای رنگ تیره و شدت بیشتری است نشان دهنده خونریزی قسمت ابتدایی روده است و نشان دهنده بیماری های التهابی روده چون کولون، کولیت یا حتی تومور روده باشد.
• همراه با مدفوع: اگر خون خارج شده با مدفوع مخلوط شده باشد، نشان دهنده بیماری چون زخم معده یا زخم روده کوچک است. در این هنگام مدفوع به صورت قیر بوده و رنگ تیره دارد. همچنین در مواقع مواجه با این نوع خونریزی مراجعه به پزشک یک امر ضروری بوده و نیاز به درمان فوری دارد.
• خونریزی مقعدی بدون درد: خونریزی مقعدی بدون درد یک علامت هشداردهنده مهم است که می‌ تواند ناشی از طیف وسیعی از مشکلات، از خوش‌ خیم تا جدی، باشد.

مطالعه بیشتر: خون در مدفوع

پیشگیری خونریزی شدید از مقعد

تا زمان مراجعه به پزشک جهت تشخیص نوع بیماری، تمرکز بر کاهش فشار، آسیب به بافت‌ های مقعدی و حفظ سلامت روده اهمیت دارد. یکی از اقداماتی ساده ای که می توانید جهت پیشگیری از به وجود آمدن خونریزی مقعدی انجام دهید، متعادل نگه داشتن وضعیت روده و سلامت آن است.
برخی از این نکات عبارت اند از:

• استفاده از رژیم غذایی پر فیبر و سبزیجات جهت بهبود حرکات روده ای
• عدم نگهداری مدفوع و دفع به موقع آن
• پرهیز از زور زدن هنگام اجابت مزاج
• استفاده از دستمال توالت نرم
• نوشیدن مقدار آب کافی 8 الی 10 لیوان در روز
• عدم مصرف غذاهای تند و پرادویه
• بهداشت و مراقبت مقعد

درمان خونریزی مقعدی

تشخیص علت زمینه‌ ای جهت درمان خونریزی مقعدی اهمیت بالایی دارد، زیرا بدون آن درمان ممکن است موقت یا ناکارآمد واقع شود. درمان خونریزی مقعدی بسته به علت آن متفاوت است؛ خونریزی مقعد ناشی از بواسیر یا شقاق خفیف با اصلاح سبک زندگی و داروهای موضعی کنترل می‌ شود، در حالی که پولیپ، تومور یا بیماری‌ های التهابی روده نیاز به جراحی یا داروهای تخصصی دارند. تشخیص دقیق باعث توقف خونریزی از مقعد، پیشگیری از عوارض و شناسایی علائم هشداردهنده مانند رنگ، مقدار و همراهی با درد یا ترشح شده که به تعیین منشاء آمدن خون از مقعد کمک می‌ کند.

پماد برای درمان خونریزی مقعدی به عنوان یک درمان موقتی جهت متوقف نمودن خونریزی از مقعد تا زمان درمان پزشکی بوده به شرطی که علت خونریزی ناشی از مشکلات خوش‌ خیم و سطحی ناحیه مقعد باشد. پمادهای ضد التهاب، ضد خارش یا محافظ موضعی می‌ توانند التهاب رگ‌ ها را کاهش داده و خونریزی مقعد جزئی را کنترل کنند.

برخی از بی خطرترین انواع پماد برای درمان خونریزی مقعدی عبارتند از:

• پماد آنتی هموروئید
• پماد لیدوکائین
• پماد هیدروکورتیزون
• پماد حاوی حاوی زینک اکسید یا وازلین

درمان خانگی خونریزی مقعدی

درمان خانگی خونریزی مقعدی می‌ تواند در موارد خفیف و خوش‌ خیم تا حدی مفید باشد، اما باید توجه داشت که این روش‌ ها تنها علائم را کنترل نموده و علت اصلی خونریزی مقعد را درمان نخواهند کرد. هدف از درمان خانگی خونریزی مقعدی کاهش التهاب، محافظت از بافت مقعد و پیشگیری از بدتر شدن مشکل است. در صورت مشاهده خونریزی مکرر، تغییر رنگ یا مقدار آمدن خون از مقعد، درد شدید، توده یا علائم عمومی مانند ضعف و کاهش وزن، می بایست هرچه سریعتر به پزشک مراجعه شود.

ازجمله راهکارهای درمان خانگی خونریزی مقعدی عبارتند از:

• استفاده از حمام نشیمنگاهی
• مصرف آب به مقدار کافی
• چرب کردن ناحیه مقعدی با روغن زیتون یا نارگیل
• عدم استفاده از لباس زیر های پلاستیکی و آزار دهنده
• مصرف فیبر کافی و اصلاح رژیم غذایی
• پرهیز از رابطه جنسی مقعدی

عوارض بی توجهی به خونریزی مقعد

هنگامی که خونریزی مقعدی مداوم باشد و تحت درمان قرار نگیرد، فرد با عوارض مخربی رو به رو است. کم خونی یکی از عارضه هایی است که در پی بی توجهی به خونریزی مقعدی می توان به آن اشاره نمود. همچنین عدم بررسی دلیل این اتفاق می تواند موجب پیشرفت بیماری های زمینه ای شده و درمان آن راهم دشوار سازد.

خونریزی مقعدی ممکن است به علت بیماری‌ های مختلف از جمله بواسیر، شرایط التهابی مقعد، سرطان مقعد، ترشحات خونی از روده و آسیب های دیگر رخ دهد. عوارض خونریزی مقعدی شامل این موارد می‌شود:

• ضعف و خستگی
• سرگیجه و احساس سرگیجه
• نفس نزدیک به قطع شدن
• تعریق بیش از حد
• درد شدید در ناحیه شکم
• افت فشار خون
• خشکی دهان
• احساس سوء هاضمه و تهوع
• افزایش ضربان قلب

اگر شما با هر یک از این علائم مواجه شده‌اید، بهتر است به پزشک متخصص مراجعه کنید. در صورت خونریزی شدید، باید به سرعت به بیمارستان رفته تا درمان مناسب و فوری را دریافت کنید.

برای درمان خونریزی مقعدی به چه پزشکی مراجعه کنیم؟

برای معاینه و درمان خونریزی مقعدی می توانید به پزشک عمومی یا متخصص گوارش مراجعه کنید. پزشک با بررسی علائم، معاینه فیزیکی، آزمایش کولونوسکوپی و… به نوع و ریشه بیماری پی برده و درمان را آغاز می کند. معمولا این عارضه ناشی از بیماری های قسمت انتهایی راست روده یعنی بیماری های مقعدی و نشیمنگاهی نشات گرفته و با لیزر قابل درمان خواهند بود.

مطالعه بیشتر: ساختار مقعد

چه موقع به پزشک مراجعه کنیم؟

هنگامی که علائمی چون خونریزی های پیاپی را بر روی مدفوع یا دستمال مشاهده کردید، سریعا به پزشک متخصص مراجعه نمایید. چرا که ممکن است این عارضه ناشی از بیماری هایی چون بواسیر، شقاق و… باشد و به درمان های جدی و تخصصی تر چون لیزر در درمان بواسیر نیاز داشته باشد.

سخن پایانی درباره خونریزی مقعد

خونریزی مقعدی یک علامت مهم است که هرگز نباید نادیده گرفته شود، حتی اگر کم‌ حجم یا بدون درد اتفاق افتد. خون از مقعد می‌ تواند ناشی از مشکلات خوش‌ خیم و ساده باشد یا نشانه بیماری‌ های جدی‌ تر مانند پولیپ، سرطان یا بیماری‌ های التهابی روده.

تشخیص دقیق علت خونریزی مقعدی، کلید درمان موثر و پیشگیری از عوارض آن است. در کنار روش‌ های پزشکی، اصلاح سبک زندگی، تغذیه مناسب و رعایت بهداشت مقعد می‌ تواند به کاهش خونریزی و محافظت از بافت کمک نماید، اما هر گونه خونریزی مقعد به طور مداوم یا غیرطبیعی نیازمند پیگیری فوری پزشکی است..

سوالات متداول درباره خونریزی مقعد